Örneklem Nedir? (İstatistik)
Matematik ve istatistik açısından örneklem sık karışımıza çıkan bir kavramdır. Bir araştırmada bütünün içerisinden seçilen ve araştırmaya konu olan gruba örneklem denir.
Bilimsel araştırmalarda olduğu gibi kamuoyu araştırmalarında da örneklem kullanılmaktadır. Bunun nedeni bütünün incelenmesinin zor olmasıdır. Örneğin bir seçim araştırmasında doğru sonuca ulaşmak için herkese oy tercihini soramayacağımıza göre mecburen örneklem kullanırız. Bilimsel araştırmalarda da örneğin bir ilacın bir bitki türü üzerindeki etkilerini incelemek için bu bitkilerden örneklem alırız.
Sosyoloji bilimi için örneklem çok önemli bir kavramdır. Çünkü sosyolojide büyük oranda istatistik kullanılır. Sosyoloji gibi insanı ve toplulukları inceleyen sosyal bilimlerde istatistiki araştırmalar ağırlıklı yer kaplar. Bu nedenle sosyoloji araştırmalarında ve diğer sosyal alanlarda örneklem önemli yer tutar.
Örneklemin Özellikleri
Örneklemin sağlıklı sonuçlar verebilmesi için sahip olması gereken bazı temel özellikler vardır. Bu özelliklerin başında da örneklemin doğru seçilmesi vardır. Doğru seçim için örneklemin eşit ağırlıklı ve raslantısal seçilmesi gerekir.
Örneğin Türkiye'de yaşayan insanların gelir seviyesini araştırırken örneklemin Türkiye koşullarını yansıtması gerekir. Eğer örneklemi sadece işsizlerin olduğu bir yerden seçersek gelir seviyesi çok düşük çıkar. Tam tersi şeklinde yüksek gelirli bir yerleşim alanından seçersek bu da bizi yanıltır. Örneklemin işe yarayabilmesi için ana kümeyi yansıtıcı özellikte olması gerekir.
Şunu unutmamak gerekir ki hiçbir örneklem ana kümeyi net olarak yansıtmaz. Burada esas olan olabildiğince doğru seçim yapmaktır. Bir diğer husus da örneklem büyüklüğüdür. Türkiye'de bir konuyu araştırırken 100 kişi yerine 1000 kişi ile araştırma yaparsak aldığımız sonuçların doğruluğu daha güvenli hale gelir. Bu nedenle örneklem büyüklüğü de çok önemlidir. Ancak örneklemi büyütmek araştırma maliyetlerini de arttıracaktır.
Örneklem Çeşitleri
İstatistikte kullanılan belirli örneklem çeşitleri vardır. Bunların üzerinde kısaca duralım.
Rastgele örneklem: Örneklemin ana kütleden rastgele seçildiği örneklem türüdür. Örneklemin en bilindik ve basit çeşididir. Burada esas olan ana kütledeki her elemanın örneklem içine girebilme olasılığının eşit olmasıdır. Rastgelelik sağlandıkça araştırma sonucunun sağlıklı olması da kolaylaşır.
Tabakalı örneklem: Rastgeleliğin sağlanması için örneklemi tabakalı bir şekilde oranlamaktır. Yukarıdaki örnek üzerinden açıklarsak Türkiye'de gelir durumu tespiti için yapılan bir araştırmada Türkiye'de hangi meslek gurubundan ne oranda çalışan varsa bunları dahil etmek gerekir. Örneğin Türkiye'de yüzde 5 memur yüzde 15 işsiz olduğunu düşünelim. Seçtiğimiz örneklemde bu tabakaların da aynı oranda olması sağlanmalıdır.
Rastgele örneklem ve tabakalı örneklemin her ikisi de seçkisiz örnekleme türlerindendir. Seçkisiz örnekleme rastgeleliği esas alan örnekleme türüdür. Örneklem seçme işlemine örnekleme denir.
Sistematik örnekleme: Örneklem seçiminin belirli bir matematiksel sisteme göre alınmasıdır. Örneğin ana kütle büyüklüğünün 10 bin kişi olduğunu varsayalım. Burada bin kişi ile bir araştırma yapacağız. Öyleyse periyodumuz 10 olur. 1'den 10'a kadar rastgele bir sayı seçelim. Bu sayı 3 olsun. 10 bin kişiyi alfabetik sıraya göre dizip 3, 13, 23.. şeklinde örnek alabiliriz.
Örneklem kullanımı bilimsel araştırmalarda olduğu gibi çeşitli iş kollarında da mevcuttur. Örneğin bir balık konservesi tesisinde balıkların boyları hakkında veri almak için her iki saatte bir örnek alarak karşılaştırma yapıldığında üretilen konservelerin kalitesi hakkında daha iyi fikir sahibi olabiliriz.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı