Epistemoloji Nedir?
Epistemoloji bilgi felsefesidir. Yani felsefenin bilgiyi inceleyen dalına epistemoloji denir. Köken olarak "episteme" bilgi anlamına gelmektedir.
İnsanoğlunun en doğal ihtiyacı ve arzusu bilmektir. Bilmek ise çok boyutlu bir kavramdır. Bu nedenle insan oğlu bilmeyi ve bilgiyi tarih boyunca sorgulamıştır. Fikirsel gelişme de bu sayede gerçekleşmiştir. Bu nedenle epistemolojinin çok geniş bir alanı vardır.
Bilgi felsefesini anlamak için önce kısaca bilgi türlerini görelim.
- Gündelik (empirik) bilgi
- Dini bilgi
- Sanat bilgisi
- Teknik bilgi
- Bilimsel bilgi
- Felsefi bilgi
Epistemoloji hakkında detaylı bilgi için bilgi felsefesi ders notları kısmına bakabilirsiniz.
Epistemoloji Konusu ve Soruları
Epistemoloji bilginin yapısını, özelliklerini, değerini yani bilgiyle alakalı her şeyi inceler. Tarihte bildiğimiz ilk dönem filozoflarının neredeyse tamamı gördükleri nesnel doğayı incelemiş ve bunlarla ilgili bilgilerini sorgulamışlardır.
Dolayısıyla bilginin doğruluğu, değeri ve kaynağı önemli hale gelmiştir. Öyleyse epistemoloji soruları da bilginin kaynağı ve değeri üzerinde yoğunlaşmalıdır. Temel epistemoloji soruları şöyle özetlenebilir:
- Bilgi için zihin mi önemlidir yoksa algıladıklarımız mı?
- Aklın kendisi bir bilgi kaynağı olabilir mi?
- Duyum ve algıların bilgi elde edilmesindeki rolü nedir?
- Doğru bilgi nedir?
- Doğru bilginin ölçütü ne olmalıdır?
- Bilginin doğru olması için akla mı dayanması gerekir.
- Tecrübe ile elde edilen bilgi doğru mudur?
- Yararlı olan bilgi doğru mudur?
- Doğru bilgiye ulaşmanın yolu var mıdır?
- Sezgisel bilgi doğru kabul edilebilir mi?
- Bilginin sınırları nelerdir?
Bu gibi sorular bilgi felsefesindeki en temel sorulardır.
Epistemoloji ile İlgili Bazı Kavramlar
Bilgi felsefesinde önemli olan iki temel kavram özne (suje) ve nesne (obje) şeklinde ifade edilir. Özne bilen, nesne ise bilgiye konu olan varlıktır.
Bir aydının konuşmasını dinlerken epistemolojik düşünme ya da epistemolojik olarak gibi kavramları duyarız. Peki, günlük hayatımıza kadar giren bu kavramlar neye karşılık gelmektedir?
Epistemolojik düşünme: Düşünceyi bilgi esasına dayandırmaktır. Bir düşüncenin oluşmasına kullanılan bilginin doğruluğu o düşüncenin değeri açısından önemlidir.
Epistemolojik inanç: Bireyin bilginin ne olduğu sorusuna verdiği cevaptır. Aynı zamanda öğrenmenin nasıl gerçekleştiği ile ilgili düşünce de bir epistemolojik inançtır.
Doğruluk: Bir fikrin gerçeğe uygun olmasıdır. Dolayısıyla doğruluk düşünceyle alakalı bir kavramdır.
Gerçeklik: Nesnel olarak var olma özelliğidir. Gerçeklik düşünceden bağımsızdır.
Anlamlılık: Doğruluk için bir önermenin sahip olması gereken bir ön şarttır. Anlamlı olmayan şeyin doğru olup olmadığı da epistemoloji açısından tartışılamaz.
Tutarlılık: İfade edilen önermelerin birbirine uygun olması durumudur. Tutarlılık her zaman doğruluk demek değildir. Ancak günlük kullanımda bu iki kavram birbirinin yerine kullanılabilmektedir.
Temellendirme: Bir iddia için bir kanıt sunmadır. Düşüncenin temellendirilmesi demek onun doğruluğu için delil ortaya koymak demektir.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı