Üniter Devlet Nedir?
Üniter devlet yapısı dünyada en yaygın olan devlet yapısıdır. İdarenin tek elden yürütüldüğü, siyasi otoritenin bir merkezde toplandığı devlet sistemine üniter devlet denir. Türkiye Cumhuriyeti bir üniter devlettir.
Üniter devlette merkezi otorite bütün diğer kurumların üstünde bir yönetme gücüne sahiptir. Yürütme tek elden yapılır. Anayasa tektir. Bütün yargı mekanizması tek ele bağlıdır. Üniter devletin tam zıttı ise federal devlettir. Federal devlet nedir yazısında daha önce federal devlet özellikleri üzerinde durmuştuk. Oransal açıdan baktığımızda dünyada üniter devletlerin sayısı birleşik veya bölgeli devlet sayısından epey fazladır.
Üniter devletlerin yaygın bir hali de ulus devletlerdir. Belirli bir ulus tarifi içerisinde toplumun şekillendiği devletlere üniter ulus devlet denir. Türkiye Cumhuriyeti aynı zamanda üniter bir ulus devletidir.
Üniter yapı içerisinde tek yasama organı, tek yargı organı ve tek yürütme organı bulunmaktadır. Bu nedenle üniter devletlerin merkezi yapısı da güçlüdür.
Üniter Devlet ve Federal Devlet Arasındaki Farklar
Yukarıda da belirttiğimiz gibi üniter devletin zıttı federatif devlettir. Bu nedenle ikisi arasındaki farkları ortaya koyarsak konu daha iyi anlaşılır.
İster federatif ister üniter devlet olsun genellikle anayasa tektir. Ancak federal devlet anayasası federasyona göre düzenlenmiştir. Yani federasyonların yetki ve sınırları anayasada belirtilmiş olur. Böylece federasyonlar ile merkezi devlet arasındaki ilişkiler de düzenlenmiş olur.
- Üniter devlette yasama organı olan meclis tekken federal devlette birden çok yasama meclisi bulunur.
- Üniter devlette yürütme tek elde toplanmış federasyonda bu yetkiler bölünmüştür.
- Üniter devlet merkezi güce dayanırken, federal devlette gücün paylaştırılması ilkesi hakimdir.
- Üniter devlette mahkemeler tek bir elden yürütülürken, federatif devlette bölgesel mahkemeler ve kanunlar bulunur.
Kısaca özetlemek gerekirse üniter devlet merkezi güçlü kılmayı esas alır. Buna karşın federal devlet gücü bölüştürmeyi esas alır.
Hangisi Daha İyidir?
Peki, hangisi daha iyidir? Üniter devlet mi yoksa federal devlet mi?
Bu soruda tek bir yanıt vermek zordur. İki devlet organizasyonun da kendine ait avantajları vardır. Örneğin federal devlet yerinden yönetim açısından avantaj sağlarken, merkezi devlet ulus birliği açısından avantaj sağlar. Burada şu veya bu iyidir diye cevap vermek kolay değildir.
Devletlerin uniter bir ulus devleti mi yoksa federal devlet mi olması gerektiğini belirleyen birçok faktör vardır. Mesela bir devlette ulus egemenliği mi söz konusu yoksa farklı grupların iş birliği mi söz konusu? Ya da devletin sınırları ne kadar büyük? Yerinden yönetim daha mı avantajlı? Devlet hangi coğrafyada yer alıyor?
Her devletin tarihi, coğrafyası, kültürel ve siyasi koşulları, ihtiyaç ve sorunları birbirinden farklı olduğu için doğrudan şu veya bu iyidir demek doğru olmayacaktır.
Üniter Devletler Listesi
Dünyadaki devletlerin çoğunun üniter devlet sınıfında olduğunu söyledik. Şimdi de bu devletlerin listesini paylaşalım.
- Afganistan
- Angola
- Antigua ve Barbuda
- Arnavutluk
- Aruba
- Azerbaycan
- Bangladeş
- Belize
- Benin
- Beyaz Rusya
- Bhutan
- Bolivya
- Botsvana
- Brunei
- Bulgaristan
- Burkina Faso
- Burundi
- Cape Verde
- Cezayir
- Cibuti
- Curaçao
- Çad
- Çek Cumhuriyeti
- Çin Halk Cumhuriyeti
- Danimarka
- Dominik Cumhuriyeti
- Doğu Timor
- Ekvador
- Ekvator Ginesi
- El Salvador
- Endonezya
- Eritre
- Ermenistan
- Estonya
- Fas
- Fiji
- Fildişi Sahilleri
- Filipinler
- Finlandiya
- Fransa
- Gabon
- Gambiya
- Gana
- Gine
- Gine-Bissau
- Grenada
- Guatemala
- Guyana
- Güney Kore
- Gürcistan
- Haiti
- Hollanda
- Honduras
- Hırvatistan
- Jamaika
- Japonya
- Kamboçya
- Kamerun
- Karadağ
- Katar
- Kazakistan
- Kenya
- Kiribati
- Kolombiya
- Kongo Cumhuriyeti
- Kosta Rika
- Kuveyt
- Kuzey Kore
- Küba
- Kıbrıs
- Kırgızistan
- Laos
- Lesoto
- Letonya
- Liberya
- Libya
- Liechtenstein
- Litvanya
- Lübnan
- Lüksemburg
- Macaristan
- Madagaskar
- Makedonya
- Malavi
- Maldivler
- Mali
- Malta
- Marshall Adaları
- Mauritius
- Moldova
- Monako
- Moritanya
- Mozambik
- Moğolistan
- Myanmar
- Mısır
- Namibya
- Nauru
- Nijer
- Nikaragua
- Norveç
- İngiltere
- İran
- İrlanda
- İspanya
- İsrail
- İsveç
- İtalya
- İzlanda
- Orta Afrika Cumhuriyeti
- Özbekistan
- Palau
- Panama
- Papua Yeni Gine
- Paraguay
- Peru
- Polonya
- Portekiz
- Romanya
- Ruanda
- Saint Lucia
- Samoa
- San Marino
- Sao Tome ve Principe
- Senegal
- Seyşeller
- Sierra Leone
- Singapur
- Sint Maarten
- Slovakya
- Slovenya
- Solomon Adaları
- Sri Lanka
- Surinam
- Suriye
- Suudi Arabistan
- Svaziland
- Sırbistan
- Şili
- Tacikistan
- Tanzanya
- Tayland
- Tayvan (Çin Cumhuriyeti)
- Togo
- Tonga
- Trinidad ve Tobago
- Tunus
- Tuvalu
- Türkiye
- Türkmenistan
- Uganda
- Ukrayna
- Umman
- Uruguay
- Ürdün
- Vatikan
- Vietnam
- Yemen
- Yeni Zelanda
- Yunanistan
- Zambiya
- Zimbabve
Yukarıda üniter devletler listesi alfabetik sıraya göre verilmiştir. Bu devletlerin bazıları cumhuriyetken bazıları monarşi ile idare edilmektedir. Bu devletlerin ortak özelliği ise üniter bir yapı taşımalarıdır.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı