Coğrafyanın Konusu
Coğrafya, yeryüzünü, yeryüzünde meydana gelen olayları ve bu olayların canlılar üzerindeki etkilerini inceleyen bir bilim dalıdır. Coğrafyanın tanımı basit olarak bu şekilde yapılabilir. Coğrafyanın konusu ve bölümleri 9. sınıf müfredatında lise coğrafya dersine başlarken karşımıza çıkar. Bu yazıda coğrafyanın konusu üzerinde durmaya çalışacağız.
Büyük bilim insanı ve filozof Aristo coğrafya teriminden bahseden ilk kişi olmuştur. Bu kelime yer manasına gelen "geo" ve tasvir manasına gelen "graphein" kelimelerinin birleşimidir. Geographein yani coğrafya yeri tarif eden bir bilimdir.
Coğrafya Biliminin Geçmişi ve Özellikleri
Coğrafya biliminin tarihinin insanlık tarihi kadar eski olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü insanlar yaşadıkları yeri merak etmek gibi temel bir güdüye sahiptirler. Bununla birlikte yaşamak için tanımak ve bilmek gerekir. Ancak coğrafya bilgisinin sistematik bir bilim haline gelmesi çok uzun bir zamana yayılmıştır.
Tarihsel süreçte birçok düşünür ve bilim insanı coğrafyanın konusunu meydana getiren olaylarla ilgilenmişlerdir. Coğrafya bilimi diğer birçok bilim dalı gibi filozofların ilgi alanı olmuş ve felsefe içerisinde ele alınmıştır. 18. yüzyıldan sonra artık coğrafya bilgisi epey artmış ve coğrafya bilimi ayrı bir alan olarak kendini göstermeye başlamıştır.
Temelde bir yer bilimi olan coğrafyanın merkezinde insan vardır. Çünkü yeryüzü insanlar için bir faaliyet alanıdır. Yeryüzünü tanıma isteği de insanların doğal bir isteğidir. Bu nedenlerden yola çıkarak coğrafya şunları konu edinmiştir:
- Doğal olayların ortaya çıkış nedenleri
- Yeryüzünün yapısı ve özelliklerini
- İnsanların yeryüzündeki ekonomik ve siyasi etkinliklerini
- Yeryüzünde bulunan yer şekillerini ve bu şekillerin fiziki yapısını
- Yeryüzünü kuşatan atmosferi, atmosferde gerçekleşen bütün iklim olaylarını
Gibi konular coğrafyanın konu olarak ele aldığı konuların başında gelir. Coğrafya bilimi diğer bilim dallarından da destek alır.
Coğrafya ile İlgili Bilim Dalları
Coğrafya diğer birçok bilim dalından faydalandığı gibi birçok bilim sahasına da yardımcı olur. Coğrafyaya yardımcı bilim dalları şöyle özetlenebilir:
- Jeoloji (yer bilimi)
- Jeofizik (yerin iç yapısını inceleyen bilim)
- Jeodezi (yer ölçme bilimi)
- Demografi (nüfus bilimi)
- Antropoloji (ırkları ve insan gruplarını inceleyen bilim)
- Meteoroloji (hava durumu bilimi)
- Kartografya (harita bilimi)
- Astronomi (gök bilimi)
- Zooloji (hayvan bilimi)
- Botanik (bitki bilimi)
- Hidroloji (su bilimi)
- Mineraloji (mineralleri inceleyen bilim)
- Petroğrafya (taş bilimi)
- Pedoloji (toprak bilimi)
- Sosyoloji (toplum bilimi)
Bunun yanında coğrafya tarih, ekonomi, istatistik ve matematik gibi daha birçok alandan yararlanmaktadır.
Coğrafyanın İlkeleri
Her bilim sahasında olduğu gibi coğrafyanın da belirli ilkeleri bulunmaktadır. Bu ilkeler ışığında coğrafya bilimi çalışmalarını yapar ve bilgi üretir.
Coğrafyanın üç ana ilkesi vardır. Bunlar şöyledir:
Dağılış ilkesi: Coğrafyanın en bilindik ilkesidir. Sadece coğrafyada olan bu ilkenin amacı yere göre bazı genellemelere olanak sağlamaktır. Örneğin Karadeniz'e kıyısı olan bölgelerde Karadeniz iklimi görülür bilgisi dağılış ilkesinin bir sonucudur.
Neden sonuç ilkesi: Bütün bilimlerde var olan bir ilkedir. Coğrafya biliminin konusu her zaman nedensellik ilkesi üzerinden şekillenir. Olaylar arasında neden sonuç ilişkisi kurarak açıklamak çok önemlidir.
Bağlılık ilkesi: Yeryüzü birbirine bağlıdır. Neden sonuç ilkesinin de bir sonucu olarak yeryüzünde karşılaştığımız şeyler de birbirine bağlıdır. Karadeniz'de uzun yeşil orman ağaçlarını rastlamamız ile bu bölgenin iklimi birbirine bağlı şeylerdir.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı