Kolaylaştırılmış Difüzyon

27.03.2018 - 09:19

Pasif taşıma üçe ayrılır. Bunlar:

  1. Basit difüzyon
  2. Kolaylaştırılmış difüzyon
  3. Osmoz

Şeklindedir. Bunlardan basit difüzyon ve osmoz konularını daha önce anlatmıştık. Bu yazıda kolaylaştırılmış difüzyon ve özellikleri üzerinde duracağız

Hücre zarındaki taşıyıcı proteinlerin kullanılmasıyla madde ve iyonların hücre zarından geçirilmesine kolaylaştırılmış difüzyon denir.

Kolaylaştılmış Difüzyonun Yapısı ve Özellikleri

Hücreye dış ortam arasında derişim farkı olsa bile bazı maddeler hücre zarından kolaylıkla geçemez. Burada kolaylaştırılmış difüzyon olarak adlandırılan olay devreye girer. Hücre zarındaki taşıyıcı bir protein, madde ya da iyonların zardan geçmesine yardım eder.

Hücre zarından madde geçişini denetleyen bu taşıyıcı proteinler, zarda özel kanallar meydana getirir. Olay sırasında taşınacak madde enzimler yardımıyla taşıyıcı proteine bağlanır. Taşıyıcı proteinde şekil değişikliği olur ve kanal zarın diğer tarafına doğru açılır. Protein yapılı kanalı boydan boya geçen madde zarın diğer tarafına ulaşmış olur.

kolaylaştırılmış difüzyon

Basit Difüzyon ile Kolaylaştırılmış Difüzyon Arasındaki Farklar

Temelde ikisi de difüzyon olmasına rağmen basit difüzyon ile kolaylaştırılmış difüzyon arasında bazı farklar bulunmaktadır. Bu farkları kısaca şöyle özetleyebiliriz:

  • Kolaylaştırılmış difüzyon basit difüzyona göre çok daha hızlı gerçekleşir.
  • Basit difüzyonda enzim kullanılmaz. Kolaylaştırılmış difüzyon enzim ile sağlanır.
  • Basit difüzyon için canlılık şart değildir. Kolaylaştırılmış difüzyon canlı hücrelerde meydana gelir.
  • Difüzyonda gazlar da yayılırken kolaylaştırılmış difüzyonda gazlar taşınmaz.
  • Kolaylaştırılmış difüzyon taşıyıcı proteinler ile yapılır. Basit difüzyonda buna gerek yoktur.
Burada çok karıştırılan bir noktaya el atalım. Kolaylaştırılmış difüzyon da bir çeşit pasif taşımadır. Yani enerji harcanmaz.

Kolaylaştırılmış Difüzyon Örnekleri

Glikoz, galaktoz, fruktoz ve amino asitlerin çoğu hücre zarından kolaylaştırılmış difüzyonla geçer. Bilindiği gibi beslenmeyle vücudumuza aldığımız besin maddelerinin sindirimi ince bağırsakta tamamlanır. Sindirimi tamamlanan besin monomerleri büyük oranda kolaylaştırılmış difüzyonla kana geçer.

Bağırsaklarda besinlerin emiliminde kolaylaştırılmış difüzyonun yerine basit difüzyon kullanılsaydı işlem çok daha yavaş olacaktı. Bunun sonucunda da besinler düzgün sindirilmeden vücut dışına atacaktı.

Kolaylaştırılmış difüzyona örnek olarak çeşitli iyonları da verebiliriz. Bazı iyonlar hücre zarından rahat geçemiyorken taşıyıcı proteinler aracılığıyla hızlıca geçiş sağlar.

Sık Sorulan Sorular

Konuyla ilgili sık sorulan sorulara yanıt vererek konuyu tam pekiştirelim.

Kolaylaştırılmış difüzyonda enzim kullanılır mı?

Yukarıda bahsettiğimiz gibi enzimler aracılığıyla maddeler taşıyıcı proteinlere bağlanır.

Kolaylaştırılmış difüzyon canlılık gerektirir mi?

Enzimler kullanıldığı için canlılık da gereklidir. Enzimler olmadan bu işlem gerçekleşemez.

Kolaylaştırılmış difüzyon için atp harcanır mı?

ATP harcanmaz. Pasif taşıma olduğu için enerji kullanılmaz. Enzimlerin kullanılması her zaman enerji de kullanıldığı anlamına gelmemelidir.

Kolaylaştırılmış difüzyon ve aktif taşıma ortak özellikleri nelerdir?

Bu iki olay temelde farklıdır. Çünkü biri aktif, diğeri pasif taşımadır. İlle de ortak özellik arayacaksak şunları sıralayabiliriz:

  1. İkisinde de enzim ve proteinler kullanılır.
  2. İkisinde de zardan geçebilecek monomerlerin geçişi sağlanır.

Etiketler:
  • biyoloji    
  • Yorumlar
    Yorum Yap