Soygazların Özellikleri

13.02.2018 - 21:26

Soygazlar periyodik tabloda yer alan bir gurup elementtir. Hepsi aynı gurupta bulunur yani alt alta sıralanmıştır. Bu yazıda soygazların özellikleri ve kullanım alanları üzerinde durmaya çalışacağız. Baştan belirletelim ki soygaz kelimesi bitişik yazılır. Yani soy gaz şeklinde yazılmaz.

Soygazların Listesi ve Periyodik Tablodaki Yeri

Asal gazlar veya nadir gazlar olarak da bilinen soygazlar, periyodik tablonun VIIIA gurubunda bulunurlar. Yani periyodik tablonun en sağında yukarıdan aşağıya doğru sıralanan sütun soygazlardan oluşmuştur. Bilimsel sınıflandırmada elementler genellikle metal ve metal olmayan şeklinde sınıflandırılır. Dolayısıyla soygazlar ametallerin (metal olmayan) bir alt kümesi olarak da karşımıza çıkmaktadır.

Soygazlar şunlardır:

Helyum (He)
Neon (Ne)
Argon (Ar)
Kripton (Kr)
Ksenon (Xe)
Radon (Rn)
Ununoktiyum (118. element)

Soygazların Genel Özellikleri

Soygazlar doğal yollarla neredeyse hiç reaksiyona girmez. Bunlar periyodik sistemdeki en az reaktif elementlerdir. Bunun nedeni, son orbitallerinin dolu olmasıdır. Bu sayede kararlı bir yapı gösterirler.

Soygazların elektron kazanma veya kaybetme eğilimleri azdır. 1898'de Hugo Erdmann, bu elementlerin düşük reaktivitesini yansıtacak şekilde "soygaz" ifadesini kullandı. Aslında soy metaller de diğer metallere göre daha zor tepkime verirler.

Soygazların, yüksek iyonlaşma enerjileri ve ihmal edilebilir derecede düşük elektronegatiflikleri vardır. Soygazların düşük kaynama noktaları vardır ve hepsi oda sıcaklığında gaz fazındadır.

Soygazların özellikleri maddeler halinde şöyle sıralanabilir:

Periyodik tabloda 8A gurubunda bulunurlar.
Yok denecek kadar az reaktiftirler.
Son yörüngelerindeki orbitalleri tam doludur.
Çok yüksek iyonlaşma enerjileri vardır.
Çok düşük elektronegativiteleri vardır.
Kaynama noktaları düşüktür. (Oda koşullarında gaz şeklinde bulunur.)
Yanıcı ve yakıcı değildirler.
Renksiz ve kokusuzdurlar.
Düşük basınçta elektriği iletebilirler.

Soygazların Kullanım Alanları

Elementlerin kullanım alanları özellikleriyle paralel olarak şekillenmiştir. Soygazların tepkime vermiyor oluşunu en temel özellikleridir. Atmosferdeki havada yaklaşık olarak %1 oranında soygaz vardır.

Soygazlar kimyasal reaksiyonları engellemek için çeşitli laboratuvarlarda kullanılırlar. Soygazların kullanım alanı dendiğinde aklımıza ilk lambalar gelir. Evimizdeki ampuller başta olmak üzere birçok far ve lazerde çeşitli soygazlar kullanılmaktadır.

Havadan hafif olan helyum gazı uçan balonları doldurmak için kullanılır. Denize dalış tüplerinde soygazlar bulunur. Ayrıca süper iletken mıknatısları soğutmak için de yine soygazlardan faydalanılır.

Soygazlar ile İlgili Önemli Bilgiler

Soygazlarla ilgili önemli fakat gözden kaçan bazı bilgileri paylaşalım.

Soygazlara nadir gazlar dense de, bunlar Dünya'da veya evrende nadir değildir. Doğrusu, argon atmosferdeki 3. veya 4. en bol gazdır (hacimce% 1.3 kütlece % 0.94), neon, kripton, helyum ve ksenon da bulunma oranları açısından kayda değer elementlerdir.

Uzun süredir, soygazların asla tepkimeye girmeyecek ve kimyasal bileşikler oluşturamayacağına inanılıyordu. Bu elementler kolaylıkla bileşik oluşturmazlarken, ksenon, kripton ve radon içeren molekül örnekleri bulunmuştur. Yüksek basınçta helyum, neon ve argon bile kimyasal reaksiyonlara katılırlar.

Soygazlar tel ve levha haline getirilemezler. Tel ve levha haline getirilebilen elementler metallerdir.

Soygazların Kaynağı

Neon, argon, kripton ve ksenonun hepsi havada bulunur ve sıvılaştırılarak elde edilir. Ana helyum kaynağı, doğalgazın ayrıştırılmasından sağlanmaktadır.

Radyoaktif soygaz olan radon; radyum, toryum ve uranyum gibi daha ağır elementlerin radyoaktif bozunumundan üretilir. 118. element olarak periyodik tabloya eklenen ununoktiyum, insan yapımı bir radyoaktif elementtir ve doğal olarak bulunmaz. Gelecekte, uzay araştırmalarıyla daha farklı soygazlara ulaşılabileceği düşünülmektedir.

Helyum, özellikle, büyük gezegenlerde dünyadan daha bol miktarda bulunur.

Etiketler:

kimya

Yorumlar

Yorum Yap