Histoloji Nedir?
Bugün tıp fakültelerinde bir ders olarak okutulan histoloji aslında başlı başına bir bilimdir. Biyoloji biliminin alt dalları arasındadır. Şimdi histoloji nedir diyerek söze başlayalım ve konuyla ilgili genel bir bilgi sahibi olalım.
Bu kısa tanım histolojiyi en sade haliyle anlatmaktadır. Ancak dokuların hücrelerden meydana geldiğini biliyoruz. Bazen bir hücrede başlayan bozukluk diğer hücrelere de sirayet etmekte ve dokunun komple zarar görmesine neden olmaktadır.
Ayrıca dokular hücre tiplerine göre birbirinden ayrılmaktadır. Bu bakımdan histoloji dokuyla olduğu kadar hücreyle de ilgilenmek zorundadır.
Histoloji, hücrelerin ve dokuların mikroskopik yapısının (mikroanatomi) bilimsel çalışması olarak tanımlanır. "Histoloji" terimi, doku veya sütunları ifade eden "histos" ve "çalışma" anlamına gelen "logia" Yunanca kelimelerinden gelir. "Histoloji" sözcüğü ilk olarak Alman anatomisti ve fizyolog Karl Meyer tarafından 1819'da basılan ve İtalyan doktor Marcello Malpighi tarafından mikroskobik biyolojik yapılar üzerine yapılan incelemelerine dayanan bir kitabında ortaya çıktı.
Histoloji Nasıl Çalışır?
Histoloji nedir kısaca değindik. Şimdi de histoloji bilimi nasıl işler, çalışmalar nasıl yapılır gibi konulara değinelim.
Histoloji çalışmalarında dokuları mikroskopla görüntülemek ve inceleme yapmak çok önemli bir yer tutar.
Histoloji çalışmalarında, önceki anatomi ve fizyoloji bilgilerine dayanarak hazırlanan doku kesitleri incelenir. Işık ve elektron mikroskopu teknikleri genellikle ayrı ayrı uygulanır.
Çürüme ve bozulmayı önlemek için hücreler ve dokular sabitlenmelidir. Hazır dokuların aşırı derecede değişmesini önlemek için işlem gereklidir. Gömme, bir numuneyi bir destekleyici materyalin (örn., Parafin veya plastik) içine yerleştirmeyi içerir, böylece küçük numuneler mikroskop için uygun ince bölümlere ayrılabilir.
Kesitleme, mikrotomlar veya ultra mikrotomlar olarak adlandırılan özel bıçaklar kullanılarak gerçekleştirilir. Kesitler mikroskop lamlarına yerleştirilir ve boyanır. Belirli yapı türlerinin görünürlüğünü arttırmak için seçilen çeşitli boyama protokolleri mevcuttur.
Dokularda zamanla ortaya çıkan en yaygın leke, hematoksilen ve eozinin bir kombinasyonu (H & E lekesi) 'dir.
Hematoksilen, hücresel çekirdek mavisini boyar, eozin ise sitoplazmayı pembe lekeler. H & E slaytlarındaki resimler pembe ve mavi tonlarda olma eğilimindedir. Toluidin mavisi çekirdeği ve sitoplazmanın lekesini maviye, ancak mast hücrelerini mora çevirir.
Hematoksilen ve eozin kalıcı bir leke oluşturur, bu nedenle bu kombinasyon kullanılarak yapılan slaytlar daha sonra incelenmek üzere saklanabilir. Bazı diğer histolojik lekeler geçicidir. Bu nedenle fotomikrografi verileri korumak için gereklidir. Trikrom lekelerinin çoğu, tek bir karışımın birden fazla renk ürettiği farklı lekelerdir. Örneğin, Malloy'un trikrom boyası sitoplazma solgun kırmızı, çekirdek ve kas kırmızısı, kırmızı kan hücreleri ve keratin turuncu, kıkırdak mavisi ve kemik derin mavisi renklendirir.
Bütün bu yöntemler “histolojik tanı” için çok önemlidir.
Doku Türleri
İki geniş doku kategorisi bitki dokusu ve hayvan dokusudur.
Karışıklığı önlemek için, genellikle bitki histolojisi "bitki anatomisi" olarak adlandırılır. Bitki dokularının başlıca türleri şunlardır:
- Bölünür doku
- Temel doku
- Koruyucu doku
- İletim doku
- Destek doku
- Salgı doku
İnsanlarda ve diğer hayvanlarda tüm dokular dört grubun birine ait olarak sınıflandırılabilir:
- Epitel doku
- Bağ doku
- Sinir dokusu
- Kas dokusu
Bu ana türlerin alt kategorileri epitel, endotel, mezotelyum, mezenkim, germ hücreleri ve kök hücreleri içerir.
Histoloji mikroorganizma, mantar ve yosun yapılarını incelemek için de kullanılabilir. Ancak histoloji bilimi bugün tıp alanına hizmet etmek gibi bir yükümlülüğe sahiptir. Bu nedenle hayvansal dokular daha ön plana çıkmaktadır.
Histolojik tanı için histolojik muayene gereklidir. Bu süreçte de yukarıda bahsettiğimiz dokuları ve alt yapıları incelemek gerekir.
Histolojinin Kullanım Alanları
Kısaca histoloji biliminin kullanım alanlarına da değinelim.
Histoloji, fen eğitimi, uygulamalı bilim ve tıpta önemlidir.
Histoloji, biyologlara, tıp öğrencilerine ve veterinerlik öğrencilere öğretilir çünkü farklı doku türlerini anlamalarına ve tanımalarına yardımcı olur. Histoloji, dokulara hücresel düzeyde ne olduğunu göstermek suretiyle, anatomi ve fizyoloji arasındaki boşluğu kapatır.
Arkeologlar, arkeolojik alanlardan çıkan biyolojik materyali incelemek için histoloji kullanırlar. Kemikler ve dişler tarih incelemeleri açısından veri sağlamaktadır. Paleontologlar, donmuş buz kütlelerinin içindeki donanmış organizmalardan doku incelemesi yöntemiyle önemli bilgiler elde edebilirler.
Histoloji, insanlardaki, hayvanlardaki ve bitkilerdeki hastalıkları teşhis etmek ve tedavinin etkilerini analiz etmek için kullanılır.
Histoloji açıklanamayan ölümlerin anlaşılmasına yardımcı olmak için otopsi ve adli tıp araştırmaları sırasında kullanılır. Bazı durumlarda, mikroskobik doku muayenesinden bir ölüm nedeni belirgin olarak ortaya çıkar. Diğer vakalarda, mikro anatomi ölüm sonrası çevredeki ipuçlarını gösterebilir.
Histoloji neyi inceler dediğimiz zaman kısaca dokular diye cevap veriyoruz. Ancak görüldüğü gibi histolojinin kullanım alanı epey geniş bir çerçeveyi kaplıyor.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı