Biyolojik Organizasyon

18.12.2016 - 00:22

Canlıların ortak özellikleri arasında biyolojik organizasyon bulunmaktadır. Biyolojik organizasyon canlılarda hücresel boyutta başlar. Gelişkin canlılarda sistemler arası organizasyona kadar ilerler. Tek hücrelilerde organizasyon sadece hücre içi boyutundadır. Canlı yapısındaki gelişmişlik arttıkça organizasyonun karmaşıklığı da aynı ölçüde artar.

Hücrelerde çeşitli görevleri yapmak üzere özelleşmiş organeller bulunur. Hücresel organizasyonun temeli budur. Örneğin; bir amipte boşaltımı kontraktil koful, hareketi yalancı ayaklar, besinin alınması hücre zarı sağlar. Çekirdek ise metabolizma ve hücre bölünmesini kontrol eder.

Amipte besin hücre zarıyla alındıktan sonra besin kofulu şeklinde sitoplazmaya iletilirken sindirime uğrar. Hücrede gereksinim duyulan maddeler kullanılıp artık maddeler yine hücre zarıyla vücuttan uzaklaştırılır. Tüm bu olaylar bir düzen içerisinde gerçekleştirilir. Bu düzen hücredeki organel ve yapıların belirli bir organizasyon çerçevesinde iş görmesiyle sağlanır. Hücresel organizasyona bu süreç örnek olarak gösterilebilir.

Canlılarda Organizasyon Basamakları

Gelişkin canlılarda hücresel boyuttaki organizasyondan fazlası vardır. Bu nedenle gelişkin canlılar biyolojik organizasyonun gözlenmesi açısından oldukça kullanışlıdır. Canlılarda organizasyon basamakları organizmadan hücre organellerine göre düzenlenmiştir.

Çok hücreli organizmalarda yapı ve görevleri benzer olan hücreler dokuları, dokular organları, organlar sistemleri, sistemler de organizmayı oluşturur. Yani çok hücreli canlılarda hem hücresel düzeyde hem de doku, organ ve sistem düzeyinde organizasyon bulunur. Sonuç itibariyle hem tek hücreli hem çok hücreli bütün canlılarda biyolojik organizasyon görülür.

Gelişkin canlılarda var olan organizasyon basamakları birer örnekle şöyle sıralanmıştır:

Organizma (İnsan): İnsan dolaşım, solunum, sindirim, boşaltım gibi farklı sistemlerden oluşan bir organizmadır. Organizmalar kendi türüne göre yaşamsal özellikler gösterir. Örneğin; otçul beslenen geyik bir memeli hayvandır. İç döllenme ve iç gelişme gösterir. Yavrularını doğurup sütle besler.

Sistem (Dolaşım sistemi): Organizmanın yapısında bulunan kalp, damarlar ve kan dolaşım sistemini meydana getirir. Dolaşım sistemi vücuda alınan besin ve oksijeni doku ve organlara iletirken; doku ve organlarda oluşan metabolik atıkları da solunum ve boşaltım organlarına taşır.

Organ (Kalp): Kalp organizmanın organlarından biridir. Kalpte yapı ve görev bakımından birbirinden farklı dokular bulunur. Aynı organı oluşturan dokular arasında organizasyon sürdüğü müddetçe organ da çalışmasına devam eder. Kalp sayesinde vücudun hayat sıvısı olan kanın vücutta dolaşması sağlanır.

Doku (Kalp kası dokusu): Hücreler belirli görevleri üstlenmek üzere özelleşip farklılaşarak organizmanın dokularını oluşturur. Kalp kası dokusu organizmanın organlarından olan kalbi oluşturan dokulardan biridir. Bu doku diğer dokularla organizasyon içerisinde çalışarak kalbin işlevini yerine getirmesini sağlar.

Hücre (Kalp kası hücresi): Organizma çok sayıda hücreden oluşur. Hücrede farklı görevleri üstelenen organeller bulunur. Canlılığın devamı için bu organeller arasındaki iş bölümü sürdürülmelidir.

Organel (Çekirdek): Çekirdek hücresel yönetimin gerçekleştiği yerdir. DNA’nın yanı sıra çeşitli enzimler de içerir. İçerdiği DNA’da bulunan genlerle kalıtsal özelliklerin nesilden nesle aktarımını sağlar.

Yani çekirdek hem hücre yönetimini, hem hücre bölünmesini hem de kalıtsal özelliklerin devamlılığını sağlar.

Molekül (DNA): DNA birçok atomdan oluşan bir moleküldür. Hücrelerde yönetim ve organizasyonun yanı sıra hücre bölünmesini ve kalıtımı sağlar. Yani kalıtsal özelliklerin aktarılmalı doğrudan DNA molekülüyle olur. Bu molekül diğer yapılarla organize bir şekilde çalışır.

Etiketler:

biyoloji

Yorumlar

Yorum Yap

Biyolojik Organizasyon

Canlılarda Organizasyon Basamakları

Son Eklenenler

Son Etiketler