Yağmurun Oluşumu

26.11.2016 - 14:57

Yağmur su döngüsünün çok önemli bir parçasıdır. Günün her saati Dünya’nın çeşitli yerlerinde yağmur yağar. Yağmurun oluşumu coğrafya açısından önemli bir olaydır. Yağmurun oluşumunu kısaca yeryüzünden buharlaşan suyun yeryüzüne geri dönmesi şeklinde açıklayabiliriz. Ancak yağmur nasıl oluşur sorusuna daha detaylı bir cevap vermek ve bu çok önemli doğa olayını incelemek gerekir.

Neden Yağmur Yağıyor?

Yağmur ve benzeri yağışların temel oluşum mantığı yoğuşma olayıdır. Yoğuşma buhar halindeki bir maddenin sıvı hale geçmesidir. Bu durum soğuma ile ortaya çıkar. Soğuma fazla olduğu zaman buhar katı hale dönüşür ve kar yağışı ya da dolu yağışı şeklinde meydana gelir.

Su buharının havada uçma özelliği vardır. Ancak buhar sıvı suya dönüştüğünde yoğunluğu artar. Artan bu yoğunluğun sonucunda su damlaları daha fazla yukarıda kalamaz ve yer çekiminin etkisiyle yer yüzeyine doğru inmeye başlar.

H₂O_(s) → H₂O_(g) şeklinde fiziksel bir dönüşüm yağmurun oluşumunu başlatır. Ardından H₂O_(g) → H₂O_(s) değişimi de yağmurun yağmasını sağlar. Yağmur ve diğer yağışların hepsinin temel maddesi sudur.

Yağmur oluşumu ile ilgili kısa ve basit bir video aşağıda yer almaktadır.

Yağmur Türleri

Yağmur çeşitli şekillerde ortaya çıkar. Yağmurlar cephe yağmurları, orografik yağmurlar ve konveksiyonel yağmurlar olarak üçe ayrılır.

Cephe Yağmurları

Frontal yağmur da denen bu yağmur türü iki hava kütlesinin buluşmasıyla oluşur. Sıcak bir hava kütlesi soğuk hava kütlesine ulaştığında, yoğunlukları farklı olduğundan birbirlerine karışmazlar. Bunun yerine, daha az yoğun olan sıcak hava, soğuk havanın üstünde itilir ve cepheyi oluşturur. Sonuç olarak sıcak ve daha az yoğun hava soğur ve su buharı suya yoğunlaşır. Sıvı su yağmur damlası olarak düşer. Bu tür yağmurlar sıcak ve soğuk havanın karıştığı orta kuşakta yaygındır.

Orografik Yağmurlar

Orografik yağmur, arazinin topografyasından veya biçiminden oluşan bulutların bir sonucu olarak üretilen yağmurdur. Bu da şu demektir: Yatay yönde hareket eden hava kütlesi dağ yamaçlarına denk geldiğinde yükselir. Yükseldikçe de sıcaklığı düşer. Sonuçta yine yoğunlaşmayla yağmur yağışı meydana gelir.

Hakim batı rüzgarlarına yakın dağlık alanlar bu tür yağışlar için uygun koşulları oluşturur. Yükseltinin fazla olduğu yerlerde orograf yağmrlar sık görülür.

Konveksiyonel Yağmurlar

Konvektif yağmurlar, ya da konveksiyonel yağmurlar konveksiyon yoluyla oluşur. Konvektif bulut, rüzgarsız havalarda güneşin yer yüzeyindeki suyu dikey olarak buharlaştırması sonucu oluşur. Konveksiyon mantığına göre ısınan hava hafifler ve yükselir. Ancak su buharı yükselirken zamanla soğumak mecburiyetinde kalır. Çünkü atmosferde yükseklik arttıkça sıcaklık düşer. Buhar suya yoğunlaşır ve sonunda yağmur yağar.

Bazen, aynı anda üç değişik yağmur türü birden yağabilir. Bu durumda yağmur oluşumu da şiddetli olur. Üç tür yağmurun da oluşum mantığı aynıdır. Sonuçta iş yine soğuk hava buharının yüksekte soğuyup yoğuşmasıyla yeryüzüne inmesidir.

Etiketler:

ekoloji

coğrafya

Yorumlar

Yorum Yap