Diyalektik Nedir?
Bu yazıda çağdaş felsefe için önemli bir kavramı irdeleyeceğiz. Diyalektik nedir sorusuna yanıt arayacağız. Diyalektik ya da diyalektik yöntem bir konuyla ilgili farklı bakış açıları bulunan iki ya da daha fazla insan arasında mantıklı delillerle gerçeği ortaya koymak isteyen bir düşünce yöntemidir. Diyalektik kelimesi “diyalog” ve “etik” kavramlarının birleşmesiyle ortaya çıkmıştır.
Diyalektik Ne Değildir?
Diyalektik kavramı tartışma kavramı ile karıştırılmamalıdır. Diyalektik ile tartışma çok başka şeylerdir. Teoride tartışmacılar kendi görüşlerine duygusal dayanak bulmadıklarını ileri sürseler de pratikte tartışmacılar sıklıkla rasyonel düşünceyi duygusal bir hissin şemsiyesi altına sokarlar. Tartışmalar rakibin ikna edilmesi, kişinin argümanının doğru olduğunun ispatlanması ya da rakibin argümanının hatalı olduğunun ispatlanmasıyla kazanılır. Eğer iki tarafın da sunduğu delille arasında duygusal bağ varsa çoğu zaman tartışmanın bir kazananı dahi olmaz. Tartışmada bir kazanan belirlemek için çoğu zaman bir hakeme, seyirciye, ya da jüriye ihtiyaç vardır. Ki bu durumda dahi kararı verenler yine işin içerisine duygularını karıştırabilirler. Tamamen tarafsız ve iyi eğitim almış yargıçların değerlendirmesiyle ancak tartışmadan bir sonuç çıkarılabilir.
Diyalektik terimi, bir izleyiciyi ikna etmeye, bilgilendirmeye veya motive etmeye çalışan hitabet yöntemi de ile aynı değildir.
Diyalektiğin Amacı
Diyalektik yöntemin amacı akıl yürütme yoluyla anlaşmazlığın çözümlenmesi ve bir olgu ile ilgili gerçeğin kavranmasıdır. Diyalektik yöntemin temeline inersek antik çağ felsefesine kadar gitmemiz gerekir. “Sokratik yöntem” şunu söyler: Bir hipotezi ona muhalif olan diğer kabullerle birlikte ele aldığınız zaman içerisinden birçok çelişki çıkabilir. Bu nedenle amaç hipotezi gerçeğe en yakın noktaya doğru itmektir. Bu da hipoteze karşı olan antitezlerin etkisizleştirilmesiyle mümkündür.
Diyalektiğin son çağlardaki en önemli temsilcisi Hegel düşünce sistemini dört temel ilke üzerine kurar.
- Her şey geçici ve sonludur, zaman ortamında var olur.
- Her şey çelişkilerden (karşıt güçlerden) oluşur.
- Kademeli değişiklikler, bir kuvvetin rakibinin gücünü aşması durumunda krizlere yol açar.
- Değişim spiraldir, dairesel değildir.
Hegel diyalektiği bir formül üzerine inşa etmiştir: Tez, antitez ve sentez. Bir hipotezin değili ortaya konmalı ve mantıksal yolla ilerleyerek sonuca ulaşılmalıdır. Hegel’in kurduğu bu formülü Karl Marx geliştirmiş ve ortaya koyduğu felsefenin temel mantık ölçüsü haline getirmiştir.
Diyalektik, ya da diyalektik materyalizm zamanla büyük tutarsızlıklar içerdiği teziyle eleştirilmiştir. Temel eleştiri ise diyalektik mantığıyla tez ve antitezden sonsuz sayıda çıkarım yapılabileceğidir. Bu da hakikate ulaşmayı kolaylaştırmaz, aksine hakikatin anlaşılmamasına neden olur.
Celal Şengör bir televizyon programında diyalektik için yanlış değil zırva ifadesini kullanmıştır. Diyalektiğin mantıksal olarak tutarsız olduğu ile ilgili bugün çeşitli makaleler yayımlanmıştır. Ancak buna rağmen diyalektiği ortaya koyduğu dönem itibariyle ve oluşturduğu akım nedeniyle değerli bulan görüşler de mevcuttur.
Burada diyalektiği kısa bir yazıyla çözmemize imkan yok. Sadece diyalektik nedir basitçe yanıtlamaya çalıştık. Konuya ilgi duyanların düşünce ve mantık tarihi açısından daha kapsamlı araştırma yapması gerekir.
Etiketler:
Son Eklenenler
- Tarımla İlgili Meslekler
- Matematiği İyi Olmayanlar Hangi Mesleği Seçmeli?
- Antropoloji Nedir?
- Dünyanın Kaç Türlü Hareketi Vardır?
- Toplumsal Düzeni Sağlayan Kurallar Nelerdir?
- Cumhuriyet Yönetiminin Değerleri Nelerdir?
- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
- 1 Asal Sayı Mıdır?
- Homeostasi nedir?
- 2 ile Bölünebilme Kuralı