Hücreler Arası Etkileşim

30.10.2016 - 18:16

Hücreler arası etkileşim, çok hücreli canlıların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için temel bir ihtiyaçtır. Vücut içerisinde birçok iletişim mekanizması birlikte çalışarak vücut iç dengesini sağlar. Daha önce insan vücudunda yürütülen bütün fiziksel süreçlerin endokrin sistem ve sinir sistemi tarafından yürütüldüğü düşünülüyordu. Sonradan immün sistemin de bu işi sağlamada çok önemli bir rol üstlendiği ortaya çıktı. Bağışıklık sistemi, vücut hücrelerinin arasında yer alan düşman hücreleri yok edip vücudun normal işleyişine dönmesini sağlamaktadır.

Son yıllarda şu ortaya çıktı ki, bütün bu sistemler etkileşim halindedir. Bunun sonucunda nöroendokrin ve nöroimmun gibi ifadeler biyolojide önem kazanmaya başladı. Bütün sistemler hücreler arası bağlantılar ile etkileşim kurarlar.

Hücreler Arası Bağlantı Çeşitleri

Hücreler arası etkileşimin bir unsuru olarak hücre içinde ve hücreler arasında birçok bağlantı kurulur. Hücre içi sinyal iletimi ve hücreler arası sinyal iletişi hücreler arası iletişimin temelini oluşturur.

Aşağıda, hücrede sinyal iletimi ve hücreler arası bağlantılar ile ilgili bilinmesi gereken temel yöntemler açıklanmıştır.

Otokrin Etkileşim

Otokrin etkileşimde hücre salgı yoluyla kendini etkiler. Oto ifadesi bize kendilik ifadesini doğrudan anımsatmaktadır. Hücreden dışarıya salınan bazı maddeler hücrenin kendisini ya aktive ya da inhibe eder. Hücrenin kendisini düzenlemesi için bu önemlidir. 1980'li yıllardan beri hücrenin kendisini etkileyen salgı ürettiği bilinmektedir.

Embriyolojik gelişim sürecinde henüz dolaşım sistemi gelişmemişken, bu yöntem hücrelerin farklılaşmasına olanak verir. Otokrin salgılar lenf hücreleri, makrofajlar ve fibroblastlar için çok önemlidir.

Otokrin iletişimde hücre dışına salınan salgının hücreyi dışarıdan uyarması söz konusudur. Ancak intraktin etkileşim denilen yöntemle salgı maddesi hücre içine salınabilmektedir. İntraktin etkileşim, otokrin iletişimin bir türü olarak sınıflandırılmıştır. Hücre yine kendini uyarmaktadır ancak bunu iç salgıyla sağlamaktadır. Yapılan araştırmalar hücrelerin bazı peptit hormonlarını iç salgı yöntemiyle aldığını göstermiştir.

Parakrin Etkileşim

Parakrin etkileşim hücrenin komşu hücreler ile iletişim kurmasına verilen isimdir. Bu yöntemde hücre, hücreler arası boşluğa hormonu bırakmaktadır. Komşu hücreler bu hormonla doğrudan etkileşerek uyarılmaktadır.

Parakrin etkileşime örnek olarak damarlardaki endotel hücreler verilebilir. Bu hücreler komşularıyla parakrin etkileşim aracılığıyla iletişim kurmaktadır.

Endokrin Etkileşim

Hücreler arası etkileşimin en bilinen yöntemi endokrin etkileşimdir. Bu yöntemin çalışması radyo yayınına benzer. Sinyal dolaşım sisteminin içerisine bırakılır. İlgili hücreler bu sinyalle karşılaştığında sinyali alır ve uyarılır. Radyo yayını yapılırken de sadece ilgili frekansın açık olduğu radyo makinelerine yayın ulaşır.

Endokrin etkileşime birçok örnek verilebilir. Zaten endokrin sistem bunun üzerine kuruludur. Vücuttaki birçok hormon, salgılandığı yerden kan yoluyla vücudunun farklı yerlerine taşınarak buralarda etki yapmaktadır. FSH, LH, ACTH gibi hormonlar dolaşım sistemiyle taşınırlar. Burada hormonu üreten hücreler ile hormondan etkilenen hücreler arasında fazla mesafe bulunabilmektedir.

Nörokrin Etkileşim

Sinir sistemi tarafından kullanılan etkileşim yöntemidir. Nöron hücreleri aracılığıyla sinyal hedef hücreye elektriksel yöntemle ulaştırılır. Hücre salgısını sinaptik boşluğa aktarır. Buradan sinir hücresi onu algılar ve hedef hücreye aktarır. Böylece vücuttaki iki hücre sinirler aracılığıyla etkileşim kurmuş olur. Sinapslarda nörotransmitter maddeler aracılığıyla letişim hızlı bir şekilde gerçekleştirilir.

Yukarıda hücreler arasındaki etkileşimler basit bir şekilde görselleştirilmiştir. İki hücrenin nasıl iletişim kurduğunu görsel yardımıyla anlayabiliriz.

Etiketler:

biyoloji

Yorumlar

Yorum Yap