Tarih Biliminin Yöntemi

07.10.2016 - 12:09

tarih biliminin yöntemi

Tarih hepimizin bildiği gibi bir sosyal bilimdir. Sosyal bilimlerin de kendi içerisinde yöntemleri vardır. Söz konusu tarih olduğu için tarih biliminin yöntemi üzerinde duracağız. Tarih bilimi gelişebilmek için çalışmalarını belirli bir sistem üzerine oturtur. Bu sistemin alt basamağı olarak atılan adımlar tarih biliminin yöntemleri arasındadır. Tarih bilimine giriş konusunda tarih biliminin yöntemleri karşımıza çıkmaktadır.

Tabiat bilimlerinin çalışması daha çok deneye dayanırken tarih biliminin çalışma yöntemi bundan farklıdır. Çünkü tarihte deney yapma imkanına sahip değiliz. Sadece olmuş olayları olduğu haline en yakın şekliyle öğrenmeye çalışırız Tarih biliminin esas amıcı da budur. Tarih bilimi bunun sonucunda kendine has yöntemler geliştirmiştir. Her yöntem üzerine saatlerce konuşmam mümkündür. Ancak merak uyandırması açısından burada tarih biliminin yöntemlerini kısaca özetleyelim.

Tarihin üç tane ana yöntemi vardır. Bunlar şu şekildedir:

  1. Belge bulma
  2. Verileri değerlendirme
  3. Sentez yapma

Belge Bulma

Tarih biliminin yöntemleri arasında belge bulma ilk sırada gelir. Çünkü tarih belgeyle yapılır ve belge tarihin tek kaynağıdır. Bu belgeler ille de yazılı olmak zorunda değildir. Bu nedenle belge bulmaya kaynak bulma veya kaynak arama da diyebiliriz. Tarihçilerin kullandığı arşivler, müzelerdeki sergiler, kalıntılar belge aranacak yerlerin başında gelir. Buralar tarihçilerin büyük zaman harcadığı yerlerdir.

Tarihi belgeleri birinci elden ve ikinci elden kaynaklar olarak ayırmak mümkündür. Bunun dışında tarihi belgelerin en temel ayrımlarından birisi ise yazılı ve yazısız kaynak olmalarıdır.

Belge ya da başka bir deyişle kaynak bulma tarih bilimin kullandığı ilk yöntemdir.

Verileri Değerlendirme

Belgeleri buldunuz. Ya da belgeler arşivde zaten bekliyor. Ancak siz elde olan verileri değerlendirmek durumundasınız. Tarihçi kaynağı kullanmasını bilmezse o kaynaktan bir şeyler alamaz.

Tarih bilimine katkı yapmak için bulunan belgeleri tasnif, tahlil ve tenkit etmek gerekir. Tasnif yapmak belgelerin kullanışlılığı açısından çok önemlidir. Belgeleri sınıflandırmadan olaya doğru yaklaşamayız. Örneğin Osmanlı Devletinden kalan arşivde ekonomi ile ilgili bir konuyu araştırıyorsak maliye ile ilgili kaynakları elde etmeliyiz. Bu da kaynakların tasnifi ile mümkündür.

Yine aynı şekilde kaynağı tahlil etme, güvenirliğini araştırma tarih bilimi açısından önemlidir. Bir şeyin yazılı olması doğru olduğu manasına gelmez. Bu da tarihin başka bilimlerden yararlanmasını ihtiyaç kılar. Çünkü belgenin doğruluğu tarih biliminde en önemli şeydir.

Sentez Yapma

Tarih biliminin yöntemlerinden sonuncusu sentez yapmadır. Sentez yapma aşaması elde olan verilerden tarihi bilgi üretmek için yapılır. Sonuçlar, çıkarımlar ve tezler bu aşamada gerçekleştirilir. Başarılı tarihçi elde olan verilerleri kullanarak doğru sentez yapan kişidir.

Sentez yapmak için birden fazla kaynaktan yararlanmak önemlidir. Tek elden kaynaklar yanıltıcı olabilmektedir. Bu nedenle karşılaştırmalı tarih yazıcılığı önemlidir. Bir dönem ile ilgili ne kadar kaynak aynı şeyi söylüyor ise o bilgi o kadar güvenilir olmaktadır.

Tarih bilimi fen bilimleri gibi icatlara ışık tutmaz. Geçmiş hakkında daha fazla bilgi sahibi olmamızı sağlar. Bu nedenle tarih biliminin amacı geçmiş ile ilgili bilgi üretmektir.  Üretilen bilgilerden okuyucuların ya da tarih araştırması yapan insanların öznel çıkarım yapmaları her zaman mümkündür ancak tarih yazıcılığı nesnel niteliklerini korumak zorundadır.


Etiketler:
  • bilim    
  • tarih    
  • Yorumlar
    Yorum Yap