Yargı

Devletin 3 temel idare mekanizmasından biri de yargı ayağıdır. Yasama, yürütme ve yargı devleti oluşturan üç ana koldur. Yargının serbestçe hareket etmesi insanların adil ve özgür bir yaşam sürmesi için çok önemlidir. Kpss vatandaşlık dalında yargı konusunda ortalama 1 soru çıkmaktadır. Yani bu konuyu öğrendiğiniz taktirde 1 soru daha halletmiş olursunuz.

Yargı ve Mahkemelerin Bağımsızlığı

Mahkemeler yargı gücünün kullanıldığı ve adaletin sağlandığı yerlerdir. Adaletin tam sağlanabilmesi için mahkemelerin bağımsız olması gerekir.

Hâkimler, görevlerinde bağımsızdırlar. Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun ola­rak vicdani kanaatlerine göre hüküm verirler. Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahke­melere ve hâkimlere emir ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz.

Görülmekte olan bir dava hakkında Yasama Meclisinde yargı yetkisinin kulla­nılması ile ilgili soru sorulamaz, görüşme yapılamaz veya herhangi bir beyanda bulunulamaz. Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorunda­dır. bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez.

Hâkimlik ve Savcılık Teminatı

Hâkimler ve savcılar azlolunamaz. Kendileri istemedikçe Anayasada gösterilen yaştan önce emekliye ayrı­lamaz (65 yaş). Bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması sebebiyle de olsa, aylık, öde­nek ve diğer özlük haklarından yoksun kılınamaz. Bu şartların sağlanması hakim ve savcıların özgür çalışması ve doğru karar vermeleri açısından çok önemlidir. Baskı altındaki bir hakim ya da savcı hukukun gereğini çeşitli kaygılardan dolayı yerine getiremez.

Hâkimlik ve Savcılık Mesleği

Hâkimler ve savcılar adli ve idari yargı hâkim ve s avcıları olarak görev yaparlar. Su görevler meslekten hâkim ve savcılar eliyle yürütülür. Hâkimler, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre görev ifa ederler.

Hâkimler ve savcılar altmış beş yaşını bitirinceye kadar hizmet görürler. Hâkimler ve savcılar, kanunda belirtilenlerden başka, resmi ve özel hiçbir görev alamazlar. Hâkimler ve savcılar idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığına bağlıdırlar.

Duruşmaların Açık ve Kararların Gerekçeli Olması

Mahkemelerde duruşmalar herkese açıktır. Duruşmaların bir kısmının veya tamamının kapalı yapılmasına ancak genel ahlakın veya kamu güvenliğinin kesin olarak gerekli kıldığı hâllerde karar verilebilir.

Küçüklerin yargılanması hakkında kanunla özel hükümler konulur. Bütün mahkemelerin her türlü kararları gerekçeli olarak yazılır. Davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması, yar­gının görevidir.

Gerekçeli karar verilmesi yargının temelini oluşturur. Yargı için kararların gerekçeli olması dışında bir ihtimal düşünülemez. Hiç kimse gerekçe olmadan yargılanamaz.

Hâkim ve Savcıların Denetimi

Hâkim ve savcıların görevlerini yerine getirip getirmedikleri denetlenmelidir. Denetleme birkaç ayrı işlemden oluşur.

• Kanun, tüzük, yönetmeliklere ve genelgelere (hâkimler için idari nitelikteki genelgelere) uygun olarak yapıp yapmadıklarını denetleme
• Görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında suç işleyip işlemediklerini
• Hâl ve eylemlerinin sıfat ve görevleri icaplarına uyup uymadığını araştır­ma ve gerektiğinde haklarında inceleme ve soruşturma.

Denetleme Adalet Bakanlı­ğının izni ile adalet müfettişleri tarafından yapılır.

Askerî Yargı

Askeri yargı, askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yü­rütülür.

Bu mahkemeler, asker kişilerin: askerî olan suçları ile bunların asker ki­şiler aleyhine veya asken mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler.

Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suç­lara ait davalar adliye mahkemelerinde görülür.

Yüksek Mahkemeler

Birçok yüksek mahkeme vardır. Yargı içinde yer alan yüksek mahkemeler diğer mahkemelerde hallolamayacak meseleleri çözmek içindir. Yüksek mahkemeler şunlardır:

• Anayasa Mahkemesi
• Yargıtay
• Danıştay
• AYIM
• Askeri Yargıtay
• Uyuşmazlık Mahkemesi

Anayasa Mahkemesi

Bütün mahkemeler içerisinde en yüksek mahkeme anayasa mahkemesidir. Anayasa mahkemesi bir şeyin anayasaya uygun olmadığına göre yargılamaya çalışır. Anayasa ise Türkiye'nin temel bütün meselelerinin özetlendiği bir metin niteliğindedir. Mahkemelerde alınan kararlar ve mecliste çıkan yeni kanun ve yasalara anayasaya uymak zorundadır.

Üyelerin Seçilmesi

Anayasa mahkemesi üyeleri yüksek merciler tarafından devletin en üst hukuk kurumları içerisinden seçilir. 3 üye TBMM, 14 üye cumhurbaşkanı tarafından seçilir.

3 üyeyi TBMM seçer

• 2 üye Sayıştay içinden 
• 1 üye baro başkanlarının avukatlar arasından gösterecekleri aday içinden

14 üyeyi Cumhurbaşkanı seçer

• 3 üye Yargıtay içinden
• 2 üye Danıştay içinden
• 1 üye Askeri Yargıtay içinden
• 1 üye AYİM içinden
• 3 üye ikisi hukukçu olmak üzere YÖK üniversi­telerinin hukuk, iktisat, siyasal bilimler dallarında görev yapan öğretim üyeleri arasından
• 4 üye üst kademe yöneticiler, serbest avukatlar, birinci sınıf hâkim ve savcılar ile en az beş yıl raportorlük yapmış Anayasa Mahkemesi rapor­törleri arasından seçilir.

Üye Seçilebilme Şartları

• 45 yaşını doldurmuş olmak
• Öğretim üyelerinin profesör veya doçent unvanını kazanmış olması
• Avukatların en az 20 yıl fiilen avukatlık yapmış olması 
• Üst kademe yöneticilerinin yüksek öğrenim görmüş ve en az 20 yıl kamu hizmetinde fiilen çalışmış olması

Anayasa Mahkemesinin Yapısı ve Çalışma Usulü

• Anayasa Mahkemesi üyeleri arasından gizli oyla ve üye tam sayısının salt çoğun­luğu ile 4 yıllığına bir başkan ve iki başkan vekili seçilir. Süresi bitenler yeniden seçilebilir.
• 11 asıl üye bulunmaktadır. Yedek üyelikler kaldırılmıştır. (2010 Değişikliği)
• Üyelerin görev süresi 12 yıldır. Süresi biten bir daha seçilemez (2010 Değişikliği)
• Anayasa Mahkemesi üyeleri 65 yaşını doldurunca emekliye ayrılır.
• Anayasa Mahkemesi üyeliği, bir üyenin hâkimlik mesleğinden çıkarılmayı gerektiren bir suçtan dolayı hüküm giymesi hâlinde kendiliğinden; görevini sağlık bakımından yerine getirmeyeceğinin kesin olarak anlaşılması hâlinde de Anayasa Mahkemesi üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararıyla sona erer.
• Anayasa Mahkemesi iki bölüm ve genel kurul hâlinde çalışır. Bölümler 4 üye, genel kurul ise az 12 üye ile toplanır. (2010 Değişikliği)
• Anayasa Mahkemesi "Yüce Divan" sıfatıyla baktığı davalar dışında kalan işleri dosya üzerinden inceler.
• Anayasa değişikliğinde iptale, siyasi partilerin kapatılmasına, ya da devlet yardı­mından yoksun bırakılmasına karar verilebilmesi için toplantıya katılanların 2/3 oy çokluğu aranır. (2010 Değişikliği)
• Siyasi partilere ilişkin davalara, iptal ve itiraz davaları ile Yüce Divan yargıla­malarına genel kurul, bireysel başvurulara ise bölümler bakar. (2010 Değişikliği)

Görüldüğü gibi 12 Eylül 2010 tarihinde referandum ile değişen yasalardan dolayı anayasa mahkemesinin yapısı ve çalışma usulü kısmen değişmiştir.

Anayasa Mahkemesinin Görevleri

• Kanunların Kanun Hükmünde Kararnamelerin, TBMM iç tüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımından uygunluğunu denetler (Olağanüstü hâl KHK'ları yargı denetimi dışında)
• Anayasa değişikliklerini sadece şekil bakımından inceler ve denetler.
• Bireysel başvuruları karara bağlar.
• Yüce Divan sıfatıyla yargılama yapar.
• Siyasi partilerin kapatılması davalarına bakar.
• Siyasi partilerin mali denetimini yapar. (Sayıştay'dan yardım alır.
• TBMM üyeliğinin düşmesi kararlarının iptal davasına bakar.
• Yasama dokunulmazlığının kaldırılması kararlarının iptal davasına bakar.
• Uyuşmazlık Mahkemesi başkanını seçer.

Görüldüğü gibi büyük çaplı yargılamaları yapar ve önemli kararlarda etkin rol oynar.

Anayasa Mahkemesinin Yüce Divan Sıfatıyla Yargıladıkları

• Cumhurbaşkanı
• Bakanlar Kurulu üyeleri
• Anayasa Mahkemesi Başkanı ve üyeleri
• Yargıtay üye, başkan ve başsavcısı Danıştay üye, başkan ve başsavcıları
• Askeri Yargıtay üye, başkan ve başsavcıları
• AYIM üye, başkan ve başsavcıları Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve vekili
• HSYK üyeleri
• Sayıştay üyeleri ve başkanı
• TBMM Başkanı (2010 Değişikliği)
• Genelkurmay Başkanı (2010 Değişikliği)
• Kuvvet Komutanları (Kara, Deniz, Hava) (2010 Değişikliği)
• Jandarma Genel Komutanı (2010 Değişikliği)

Anayasa Mahkemesinin Denetimi

Yargının her kademesi olduğu gibi anayasa mahkemesinin de denetime ihtiyacı vardır. Anayasa mahkemesinin denetimi iki şekilde yapılabilir. Bunlar "soyut norm denetimi" ve "somut norm denetimi" şeklindedir.

Soyut norm denetimi: Anayasa mahkemesinin şekil ve esas olarak iki türlü denetimi yapılabilir.

Şekil olarak kanun denetimi ve anayasa değişikliği denetimini cumhurbaşkanı ve meclisin 1/5 çoğunluğu yapabilir. İç tüzük ve KHK denetimini de cumhurbaşkanı, meclisin 1/5 çoğunluna ek olarak iktidar ve ana muhalefet partisi meclis gurubu yapabilir.

Esas denetim ise cumhurbaşkanı, meclisin 1/5 çoğunlu, iktidar ve ana muhalefet parti gurupları yapar. Kanun, iç yüzük ve KHK denetimleri bu yolla yapılabilir.

Somut norm denetimi itiraz yolunu kapsamaktadır. Görülmekte olan bir mahkemede ileri sürülebilir.

Mahkeme bakmakla görevli olduğu bir davayı görürken uyguladığı kanun ya da KHK’nın esas bakımından Anayasaya aykırı olduğu şüphesiyle resen ya da tarafların itirazını ciddiye alarak 5 aylığına davayı erteleterek Anayasa Mahkemesine başvurur. Anayasa Mahkemesi konuyla ilgili iptal karan vermezse mahkemeler 10 yıl geçmeden ye­niden başvuramaz.

Anayasa Mahkemesinin Kararları

• Anayasa Mahkemesinin kararlan kesin­dir. Kararlar devletin yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzel kişileri bağlar.
• Anayasa Mahkemesinin iptal kararlan gerekçesiyle birlikte Resmi Gazetede yayımlanır.
• İptal kararı aksi belirtilmedikçe Resmi Gazetede yayımlandığı gün ilgili norm yürürlükten kalkar.
• İptal isteminin reddine karar verildiğin­de 10 yıl süreyle aynı norm ile ilgili itiraz ve defi yoluyla Anayasa Mah­kemesine başvurulamaz. Bu kural KHK ve iç tüzük için de geçerli değildir.
• İptal kararlan geriye yürümez.
• Anayasa Mahkemesi iptal kararlarının yürürlüğe girişini 1 yıl erteleyebilir.
• Anayasa Mahkemesi hem şekil hem esastan inceleme yapıyorsa öncelik şe­kil bakımından incelemededir.
• Anayasa Mahkemesi içtihadi ola­rak 1993 yılından beri önüne gelen kanun vb. hükmü iptal etmeden önce yürürlüğü durdurma karan verebilir.

Anayasaya Bireysel Başvuru

Herkes, anayasada güvence altına alınmış te­mel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir.

• Kural olarak adil yargılanma hakkının kulla­nılmasını ifade eder.
• Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmesi şarttır.
• Anayasa Mahkemesi bireysel başvuruda yargılamanın duruşmalı yapılmasına karar verebilir.
• Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tü­ketildiği tarihten: başvuru yolu öngörülme­mişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren 30 gün içinde yapılması gerekir.
• Kamu tüzel kişileri bireysel başvuru ya­pamaz.
• Yasama işlemleri ile düzenleyici işlemler aleyhine doğrudan başvuru yapılamaz. Ana­yasa Mahkemesi kararlan ile Anayasanın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler de bireysel başvurunun konusu olamaz.

Yargıtay

Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adli yargı mercine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme mercidir. Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.

Yargıtay üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hâkim ve Cumhuriyet savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca üye tam sayısının salt çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir.

Yargıtay Cumhuriyet başsavcısı ve Cumhuriyet başsavcı vekili Yargıtay Genel Kurulunun kendi üyeleri arasından gizli oyla belirleyeceği beşer aday arasından Cumhurbaşkanı tarafından dört yıl için seçilirler. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler.

Yargıtay’ın kuruluşu, işleyişi, başkan, başkanvekilleri, daire başkanları ve üyeleri ile Cumhuriyet başsavcısı ve Cumhuriyet başsavcı vekilinin nitelikleri ve seçim usulleri, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir.

Danıştay

Danıştay, idari mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idari yargı mercine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme mercidir. Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.

Danıştay, davaları görmek, Başbakan ve Bakanlar Kurulunca gönderilen kanun tasarılar kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında iki ay içinde düşünce sini bildirmek, tüzük tasarılarını incelemek, idari uyuşmazlıkları çözmek ve kanunla gösterile diğer işleri yapmakla görevlidir.

Danıştay üyelerinin dörtte üçü, birinci sınıf idari yargı hâkim ve savcıları ile bu meslekte sayılanlar arasından Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu; dörtte biri, nitelikleri kanunda belirtilen görevliler arasından Cumhurbaşkanı tarafından seçilir.

Danıştay 3aşkanı. Başsavcı, başkanvekilleri ve daire başkanları kendi üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulunca üye tam sayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla dört yıl için seçilirle Süresi bitenler yeniden seçilebilirler.

Danıştay’ın kuruluşu, işleyişi, başkan, başsavcı, başkanvekilleri, daire başkanları ile üyelerini nitelikleri ve seçim usulleri, idari yargının özelliği, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimli teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir. İdare mahkemeleri ile vergi mahkemelerinde verilen kararlar ve ilk derece mahkemesi olarak Danıştay'da görülen davalarla ilgili kararlara karşı temyiz istemlerini inceler ve karara bağlar.

Başbakanlık veya Bakanlar Kurulunca gönderilen kanun tasarı ve teklifleri hakkında görüşünü bildirir.

Danıştay'ın Diğer Bazı Görevleri

• Tüzük tasarılarını inceler.
• Tüzük ve yönetmelikleri iptal eder.
• Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşüncesini bildirir.
• Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık tarafından gönderilen işler hakkında görüşünü bildirir.
• Kanunla verilen görevleri yapmaktır.
• Vergi benzeri mali yükümlülükler ve ödevler hakkında Danıştay ile Sayıştay kararlan arasındaki uyuşmazlıklarda Danıştay kararları esas alınır.

Askeri Yargıtay

Pisken Yargıtay, asken mahkemelerde verilen karar ve hükümlerin son inceleme mercidir. Ayrıca, asker kişilerin kanunla gösterilen belli davalarına ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.

Askeri Yargıtay üyeleri birinci sınıf askeri hâkimler arasından Asken Yargıtay Genel Ku­rulunun üye tam sayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla her boş yer için göstereceği üçer aday içinden Cumhurbaşkanınca seçilir.

Askeri Yargıtay Başkanı, Başsavcısı, İkinci Başkanı ve daire başkanları Askeri Yargıtay üyeleri arasından rütbe ve kıdem sırasına göre atanırlar. Askeri Yargıtay’ın kuruluşu, işleyişi, mensuplarının disiplin ve özlük işleri mahkemelerin ba­ğımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir.

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi

Askerî Yüksek İdare Mahkemesi 1972 yılında kurulmuştur.

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkla­rın yargı denetimini yapan ilk ve son derece mahkemesidir. Ancak askerlik yükümlülüğünden doğan uyuşmazlıklarda ilgilinin asker kişi olması şartı aranmaz.

Askeri Yüksek idare Mahkemesinin askeri hâkim sınıfından olan üyeleri, mahkemenin sınıftan olan başkan ve üyeleri tam sayısının salt çoğunluğu ve gizli oy ile birinci sn askeri hâkimler arasından her boş yer için gösterilecek üç aday içinden hâkim sınıfında olmayan üyeleri, rütbe ve nitelikleri kanunda gösterilen subaylar arasından Genelkurmay başkanlığınca her boş yer için gösterilecek üç aday içinden Cumhurbaşkanınca seçilir.

Askeri hâkim sınıfından olmayan üyelerin görev süresi en fazla dört yıldır. Mahkeme başkanı, başsavcı ve daire başkanları hâkim sınıfından olanlar arasından rütbe ve kıdem sırasına göre atanırlar. Askerî Yüksek İdare Mahkemesinin kuruluşu, işleyişi, yargılat usulleri, mensuplarının disiplin ve özlük işleri mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik temin esaslarına göre kanunla düzenlenir.

Uyuşmazlık Mahkemesi

Uyuşmazlık Mahkemesi, adli, idari ve askeri yargı mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözümlemeye yetkili bağımsız yüksek bir mahkemedir. Uyuşmaz Mahkemesinin kuruluşu, üyelerinin nitelikleri ve seçimleri ile işleyişi kanunla düzenlenir.

Uyuşmazlık Mahkemesi, bir başkan ile 12 asil, 12 de yedek üyeden oluşur. Uyuşmaz Mahkemesi başkanı. Anayasa Mahkemesince kendi asil üyeleri arasından seçilir. Uyuşmazlık Mahkemesinin başkanı, başkanvekili ve üyeleri dört yıl için seçilir. Görev sür dolanlar yeniden seçilebilirler Uyuşmazlık Mahkemesi kararları kesindir. İlke kararları ile Başbakanın uygun göreceği kararların bölümleri Resmî Gazetede yayımlanır.

(Anayasa Mahkemesine üye vermeyen tek yüksek mahkeme Uyuşmazlık Mahke­mesidir). Diğer yüksek mahkemelerle, Anayasa Mahkemesi kararlan arasındaki uyuşmazlıklarda Anayasa Mahkemesinin kararlan esas alınır.

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK)

Yargının yürütme işlerini gören üst kuruldur. Adalet bakanlığına bağlıdır. Çeşitli yargı atamalarını yapmak gibi vazifeleri görür.

22 asıl 12 yedek üyeden oluşur. Üyelerin görev süresi 4 yıldır Görev süresi biten üye yeniden seçilebilir.

HSYK Üye Seçimi

Üyelerin Seçildiği Yerler	Sayı
Adalet Bakanı (Başkan)	1 asil
Adalet Bakanı müsteşarı (doğal üye)	1 asil
İlk derece adli hakim ve savcılardan	7 asil 4 yedek
İlk derece idari hakim ve savcılardan	3 asil 2 yedek
Yargıtay Genel Kurulundan	3 asil 3 yedek
Danıştay Genel Kurulundan	2 asil 2 yedek
Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulundan	1 asil 1 yedek
Öğretim görevlileri ve avukatlardan Cumhurbaşkanınca	4 asil

Kurulun Başkanı Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanı müsteşarı doğal üyedir.

Kurulun Adalet Bakanı ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı dışındaki asıl üyeleri, görevlerinin devamı süresince: kanunda belirlenenler dışında başka görev alamazlar veya kurul tarafından başka bir göreve atanamazlar.

HSYK 1961 Anayasası ile kurulmuştur.

Kurul üyelerinin seçimi görev süresinin dolmasından önceki 60 gün içinde yapılır. Cumhurbaşkanı tarafından seçilen üyelerin görev süreleri dolmadan Kurul üyeliğinin boşal­ması durumunda, boşalmayı takip eden 60 gün içinde yenisi seçilir.

HSYK'nın Görevleri

Adli ve İdari yargı Hâkim ve Savcılarını

• Mesleğe kabul etme
• Atama ve nakletme
• Yükselme ve birinci sınıfa ayırma
• Kadro dağıtma
• Disiplin cezası verme
• Meslekte kalmaları uygun olmayanlar hakkında karar verme
• Görevden uzaklaştırma işlemlerini yapar.

Adalet Hakanlığının bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin değiştirilmesi tekliflerini karara bağlar. Hâkim ve savcıların görevlerini kanun, tüzük, yönetmeliklere ve genelgelere uygun olara yapıp yapmadıklarını denetler.

Hâkim ve savcıların görevlerinden dolayı suç işleyip işlemediklerini araştırma ve gerektiğinde haklarında inceleme ve soruşturma işlemleri ilgili dairenin teklifi ve HSYK genel kurulu başkanının oluru ile kurul müfettişlerine yaptırılır.

• Kurulun yönetimi ve temsili Kurul başkanına (Adalet Bakanına) aittir.
• Kurul 3 daire hâlinde çalışır.
• Kurul başkanı dairelerin çalışmalarına katılamaz.

Kurulun meslekten çıkarma hariç kararlarına karşı yargı yolu kapalıdır. (2010 Değişikliği)

Sayıştay

Genel ve katma bütçeli idarelerin bütün gelir ve giderleri ile mallarını TBMM adına denetler, kumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlar.

Sayıştay'ın kesin hükümlerine karşı ilgililer yazılı bildirimden itibaren 15 gün içinde bir kereye mahsus olmak üzere karar düzeltme yoluna gidilebilir. Bu kararlara karşı idari yargı yoluna başvurulamaz.

Vergi ve benzeri mali yükümlülüklerde Danıştay ve Sayıştay uyuşamazsa Danıştay’ın kararı esastır. Sayıştay başkanı ve üyeleri TBMM tarafından seçilir.

Yargı Denetimi Dışında Kalan İşlemler

Aşağıdaki işler yargı denetiminde değildir. Geri kalan her şey yargı denetimine tabidir.

• Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işler
• HSYKnın meslekten çıkarma dışındaki kararları (2010 Değişikliği)
• YAŞ’ın terfi ve kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma işlemleri (2010 Değişikliği)
• Askeri Disiplin Cezaları
• Kamu Görevlileri Yüksek Hakem Kurulu kararları
• YSK kararları
• Tahkim Kurulu Kararları