Geçiş Üstünlüğüne Sahip Araçlar

Görev sırasında, belirli araç sürücülerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak şartı ile trafik kurallarına ya da  yasaklarına bağlı olmadan haraketlerinin tümüne geçiş üstünlüğü denir.

Geçiş Üstünlüğüne Sahip Araçlar

1. Ambulans (cankurtaran)
2. İtfaiye araçları
3. Sanık veya suçlu takip eden zabıta araçları
4. Trafik güvenliğini koruma ya da trafik kazaları için olay yerine giden trafik hizmeti araçları
5. Sadece acil durumlarda olmak üzere sivil savunma hizmetine ait araçlar
6. Hizmetin devamı süresince koruma araçları ile korunan araçlar

Bu araçların sürücüleri kavşaklarda karşılaşmaları halinde yukarıdaki sıralamaya göre geçiş üstünlüğüne sahiptirler. 

Ayırıcı İşaretler

Mavi - mavi kırmızı renk tepe lambası: Ambulanslarda, trafik ve genel zabıtaya ait araçlarda, karayolları genel müdürlüğüne bağlı trafik için tahsis edilen araçlarda bulunması gerekir.

Kırmızı renk tepe lambası: İtfaiye araçlarında ve sivil savunma araçlarında bulunması gerekir.

Tepe lambaları 150 metren görülebilen dönerli ya da aralıklı yanıp sönen cihazlardır. Sesli uyarı işaretleri ise yine aynı mesafeden duyulabilecek şekilde olan canavar düdüğü, siren ya da çan sesi veren cihazlardır.

Sarı renkli tepe lambası: Karayolu yapısı ile kentsel yapının yapım, onarım, bakım ve işletilmesi ve kara yolunun temizlenmesi işlerinde kullanılan araçlar, kurtarıcı araçlar, ağırlık ve boyut bakımından özel izinle yola çıkan ve bunlara eşlik eden araçlarda bulunur. Ancak bu ışık geçiş üstünlüğü hakkı vermez.

Sarı renkli uyarı lambası sadece bu araçların kendini belli etmesi ve diğer sürücüleri uyarıcı nitelikte olması amacıyla kullanılır. Bu araçların, ciddi bir mecburiyet yoksa trafik akımının yoğun olmadığı zamanlarda çalıştırılmasına özen gösterilmelidir.

Geçiş Üstünlüğüne Sahip Araçların Kullanılmasına İlişkin Esaslar

Bu araçlar, görev halinde iken geçiş üstünlüğüne sahiptirler. Görev zamanı dışında ise geçiş üstünlüğü işaretlerini kullanmazlar. Görev sırasında geçiş üstünlüğü hakkı, halkın can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak, ışıklı ve sesli uyarı işaretlerini bir arada vermek şartı ile kullanılır.

Bu araçlar, hizmetin yerine getirilmesini sağlamak amacına uygun olması şartıyla, karayolları trafik kanunu ve bu yönetmelikte gösterilen trafik kısıtlamalarına ve yasaklarına bağlı değildir. 

Ambulans dışında, yaralı ve acil hasta taşıyan ve geçiş üstünlüğü sağlayacak uyarıcı işareti olmayan araçlar, gereksiz olmamak kaydıyla yeterli şekilde ses cihazlarını kullanarak hatta gerektiğinde el kol işaretleri yaparak diğer sürücülerin ona yol açmasını sağlama suretiyle geçiş üstünlüğü kullanır. Bu hakkı gereksiz yere kullananlar hakkında karayolları trafik kanununa göre işlem yapılmakla birlikte TCK'nın (Türk Ceza Kanunu) hükümleri de uygulanır.

Geçiş Üstünlüğüne Sahip Araçlara Yol Verilmesi Kuralları

Geçiş üstünlüğü bulunan bir aracın duyulur evya görülür bir işaretini alan diğer araçların sürücüleri;

• Bu araçların kolayca ilerlemelerini sağlamak için taşıt yolu üzerinde yer açmak,
• Gerekiyorsa durmak,
• Bu araçlar tarafından tamamen geçilinceye kadar beklemek zorundadırlar.

Bir kavşakta iken böyle bir işaret alan sürücüleri

• Derhal kavşağı boşaltmak
• Gerekiyorsa emniyetli bir mesafe uzaklaştıktan sonra geçişi engellemneyecek şekilde durmak,

• Geçiş üstünlüğüne haiz araçlar tamamen geçinceye kadar beklemek zorundadırlar. 

Gelen trafikle karşılaşmada geçiş kolaylığı sağlama kuralı

Araç sürücüleri;

İki yönlü trafiğin kullanıldığı yollarda; karşı yoldan yönden gelen araçların hareketini zorlaştıran bir durum varsa;

• Geçişi kolaylaştırmak için yer ayırmak,
• Aracını sağ kenara yanaştırmak,
• Gerekli hallerde sağa yanaşıp durmak zorundadırlar.

Eğimli yollarda karşılaşma halinde; çıkan araç için geçiş zor veya imkansız ise, güvenliği sağlamak amacıyla inen araçlar;

• Varsa önceden sığınma cebine girmek,
• Sığınma cebi yoksa sağa yanaşıp durmak,
• Çıkan araç için manevra imkânının açıkça bulunmadığının anlaşıldığı hallerde de geri giderek geçiş kolaylığı sağlamak zorundadırlar.

Sürücülerin; iniş eğimli bir yolda, motorun çalışmasını durdurup, vitesi boşa alarak araç sürmeleri yasaktır. İniş eğimli yollar, çıkışta kullanılacak vitesle inilmelidir.

Düz, eğimsiz, dar taşıt yollarında trafik işaret levhaları varsa; sürücüler önceliği olan yol işaret levhası ile karşıdan gelene yol ver işaret levhalarının anlamlarına göre hareket ederek dar taşıt yollarında birbirlerine geçiş kolaylığı sağlamak zorundadırlar. 

Düz, eğimsiz dar yollarda aksini gösteren bir levha yoksa otomobil, minibüs, kamyonet, otobüs, kamyon, arazi taşıtı, lastik tekerlekli traktör, iş makineleri, motorsuz araçlar sırasıyla kendisinden öncekilere geçiş hakkı vererek geçiş kolaylığı sağlamak zorundadırlar. 

Virajlarda Araç Kullanma

Virajlar motorlu sürücülerin dengesini bozan yol kesimlerinden en etkili olandır. Araca kumandayla ilgili yapılacak tüm işlemler viraja girmeden tamamlanmalıdır. Viraj içerisinde zorunlu olmadık.a frene basılmaz.

Viraja girildiğinde araç üzerinde oluşan merkezkaç kuvveti araç üzerinde kontrolü zorlaştırır. Virajda dönülen yöndeki tekerleklerdeki ağırlık azalırken diğer tekerleklerdeki ağırlık artar. Üzerinde yük azalan tekerleklerin yolla teması azalır ve aracın kayması kolaylaşır. 

Doğru viraj alımında sürüş çizgisi önce dış, sonra iç, sonra tekrar dış şeklindedir. Viraj içerinde gereğinden fazla gaza basmak veya fren yapmak tekerleklerin yol ile temasını azaltır. Bu durumda kayma meydana gelir. Kayma hissedildiğinde ayak gazdan çekilmelidir. Direksiyon ise viraj dışına hafifçe çevrilmelidir. Lastiklerin ötmesi her zaman dışa kayma olduğu anlamına gelmez. Bu durum bazen yanıltıcı olabilmektedir. 

Arkadan itişli araçlarda viraj dönüşlerinde gaza fazla yüklenildiğinde arka lastiklerin yanal tutuşu azalarak aracın arkası viraj dışına kayma eğilimi gösterir. Viraja girilirken hız düşürülür ve viraja yavaş girilir, virajı hızlı boşaltabilmek için hızlı çıkılır. 

Durma, Duraklama ve Park Etme Kuralları

Durma: Her türlü trafik zorunluluğu nedeniyle aracın durdurulmasıdır. Gereksiz olarak trafiği aksatacak, engelleyecek ve tehlikeye düşürecek şekilde araçların durdurulması yasaktır.

Duraklama: Durma halleri haricinde yolcu indirip bindirmek, yük yüklemek veya boşaltmak veya beklemek amacı ile araçların kısa süreler içinde durdurulmasıdır. Duraklama, bekleme amacıyla yapılıyorsa, bunun süresi en çok 5 dakikadır. Bu sürenin geçirmesi durumunda araç park edilmiş sayılır.

Park etme: Aracın uzun süre bir yerde durgun halde beklemesidir.

Duraklamada Alınacak Tedbirler

• Duraklama için en uygun yerin seçilmesi,
• Bulunulan şeritte en az yer işgal edilmesi,
• Varsa banketten yararlanılması,

Duraklama amacı uzun süre beklemeyi gerektiriyor ise, park etmede alınacak önlemlerin alınması, gerekli hallerde park ışıklarının yakılması, yolun eğimi gerektiriyorsa uygun tekerlere uygun yönde takoz konması,

Diğer araçların geçişini ve yayaların yürümesini zorlaştırmayacak, yüklerin boşaltılması veya yüklenmesi sırasında başkalarına zarar vermeyecek, karayolu yapısını bozmayacak ve kirletmeyecek şekilde tedbirler alınması zorunludur.

Yolcu İndirme, Bindirme Kuralları

Aksine bir işaret bulunmadıkça sürücülerinin;

• Yolcularını aracın sol tarafından indirip-bindirmesi,
• Araç durmadan kapı açması,
• Kapıların kapanmasını beklemeden hareket etmesi, yasaktır.

Karayolu kullananlar için bir tehlike teşkil etmeyeceğinden emin olmadıkça;

• Araç durmadan kapı açmamak,
• Hareket için kapıların kapanmasını beklemek,
• Taşıt yolu üzerinde araçların sol kapılarından yolcu indirip bindirmek yasaktır.

Duraklamanın Yasak Olduğu Yerler ve Haller

Duraklamanın yasak olduğu trafik işaretleriyle belirtilmiş olduğu yerlerde,

• Sol şeritte (raylı sistemin bulunduğu yollar hariç),
• Yaya, okul ve demiryolu geçitlerinde,
• Kavşaklarda, tünellerde, rampalarda, köprülerde, bağlantı yollarında ve buralara yerleşim yerleri içinde 5 metre ve yerleşim yerleri dışında 100 metre mesafe içinde,
• Görüşün yeterli olmadığı tepe üstlerine yakın yerlerde, virajlarda,
• Otobüs, tramvay ve taksi duraklarında,
• Duraklayan veya park eden araçların yol tarafındaki yanında,
• İşaret levhalarına yaklaşım yönünde, yerleşim yerleri içinde 15 metre, yerleşim yerleri dışında 100 metre mesafede,
• Yerleşim yerleri dışındaki karayollarında taşıt yolu üzerinde (zorunlu haller hariç), duraklamak yasaktır.

Park Etmede Alınacak Tedbirler

Park etme, araçların durma ve duraklama halleri dışında, genelde uzun süreli olarak bekletilmek üzere bırakılmasıdır. Aracın çalışır durumda olması veya içinde insan bulunması park etme amacını değiştirmez.

• Aracın el freni ile tespit edilir,
• Motor durdurulur, eğimli yollarda inişte geri, yokuşta birinci vitese takılır ve ön tekerlekler sağa çevrilir.
• Eğimli yoldaki araç; kamyon, çekici veya otobüs ise, her iki arka tekerleğinin, ayrıca römorklarının ve birden fazla ise, her bir römorkun arka tekerleklerinin inişte ön, çıkışta arka taraflarına niteliklerine uygun takoz konulur.
• Aracın terk edilmesi halinde; camlar kapatılarak, kapılar kilitlenir..
• Park Etmenin Yasak Olduğu Yerler ve Haller
• Duraklamanın yasak olduğu yerlerde,
• Park etmenin trafik işaretleri ile yasaklandığı yerlerde,
• Geçiş yolları önünde ve üzerinde,
• Belirlenmiş yangın musluklarına her iki yönden 5 m. mesafesi içinde,
• Kamu hizmeti yapan yolcu taşıtlarının duraklarını belirten levhalara her iki yönden 15 m. mesafe içinde,
• Üç ya da daha fazla ayrı taşıt yolu olan karayollarında, ortadaki taşıt yolunda ve üç veya daha fazla şeritli yollarda, aksine bir işaret bulunmadıkça gidişe ayrılmış en sağ şerit dışındaki şeritlerde,
• Park etmiş araçların çıkışına engel olacak şekilde,
• Geçiş üstünlüğü olan araçların giriş ve çıkışlarının yapıldığı yerleri belirten işaret levhalarına 15 metre mesafe içinde,
• Kamunun yararlandığı park, bahçe, garaj, sinema, fabrika, atölye, iş hanı, okul, hastane vb. tesis ve işyerlerinin giriş ve çıkış kapılarına her iki yönde 5 metre mesafe içinde,
• Park için ayrılmamış veya trafik işaretleriyle belirlenmemiş alt ve üst geçitler ile köprüler üzerinde veya bunlara 10 metre mesafe içinde,
• Belirli kişi, kurum ve kuruluşlara trafik komisyonları kararları ile ayrılmış olan ve bir işaretle belirlenmiş bulunan park yerlerinde ( izin verilen araçlar hariç),
• Zorunlu haller dışında yerleşim yerleri dışındaki karayollarında, taşıt yolu üzerinde,
• İşaret levhalarında gösterilen park etme süresi veya zamanı dışında.
• Yaya yollarında,
• Park etme için ayrılmış olan yerlerde belirlenmiş şekle aykırı olarak veya süre dışında,
• Belirli süreler için ücret ödenerek park etme izni verilen ve bu amaçla özel cihaz bulunduran yerlerde ücret ödemeden park etme halinde veya süresi dışında,
• Yayaların geçişine engel olmayacak şekilde ayrılmış, işaretle belirlenmiş ve il ilçe trafik komisyonunca karara bağlanmış olmak şartıyla, geniş ve uygun durumdaki yaya yollarında bulunan park yerleri dışındaki yaya yollarında,
• Yasaklanmış yerlerde ve hallerde park edilen araçlar yetkililerce kaldırılır.
• Araçların yetkililerce kaldırılıp götürülmesi dolayısıyla yapılmış olan bütün masrafları, aracın sürücüsü veya sahibi ödemek zorundadır.
• Sürücüler duraklanan veya park edilen yerden çıkarken yoldan geçen araçlara geçiş kolaylığı sağladıktan sonra manevraya başlamak zorundadır. Duraklanan veya park edilen yerden çıkarken kamu hizmetleri yapan yolcu taşıtlarının duraklara giriş ve çıkışlarını kolaylaştırmak için manevra geciktirilir.
• Bir trafik işareti ile izin verilmiş olması, duraklama ve arızalanma halleri dışında, yerleşim birimleri içindeki karayollarında; kamyon, çekici, otobüs veya bunların römorkları, lastik tekerlekli traktörler ile her türlü iş makinelerinin bulundurulmaları ve park edilmeleri yasaktır. Köy kasaba gibi küçük yerleşim birimleri bu hükmün dışındadır. 

 Duraklanan ve Park Edilen Yerden Çıkış

Araç sürücüleri durakladıkları veya park ettikleri yerden çıkarken:

• Araçlarını ve araçlarının etrafını kontrol etmeleri,
• Sakıncalı bir durum olmadığını gördükten sonra araçlarını çalıştırmaları,
• Işıkla veya kolla, gerekli hallerde her ikisi ile aynı zamanda çıkış işareti vermeleri,
• Görüş alanları dışında kalan yerler varsa veya araçları kamyon, çekici, otobüs veya römork takılı bir araç ise tehlikesizce hareket edebilmeleri ve uyarılmaları için bir gözcü bulundurmaları,
• Yoldan geçen araçlara geçiş kolaylığı sağlayıp, güvenli durumun oluştuğuna emin olduktan sonra manevraya başlamaları ve manevra bitinceye kadar gerekli önlemleri devam ettirmeleri zorunludur.                                             

Kamu hizmeti yolcu taşıtlarının duraklara giriş ve çıkışlarını kolaylaştırmak üzere, gerekli hallerde ilerleyen ve bulundukları yerden çıkacak veya şerit değiştirecek olan araç sürücüleri manevralarını geciktirmek zorundadırlar.

Araçların Kaldırılması Esas ve Usulleri

Park edilmiş araçlar ile yukarıda sayılan yerler dışında kalan fakat belirgin şekilde trafik düzenini ve güvenliğini etkilediği görülen ve sahibi bulunmayan ve yasak yerde olmasa bile genel güvenlik bakımından tehlike yarattığı anlaşılan araçlar trafik zabıtasınca, trafik zabıtasının görev almadığı veya bulunmadığı yerlerde genel zabıta tarafından kaldırılır.

Yerleşim birimleri dışındaki karayollarında taşıt yolu üzerinde mecburi haller dışında ve gerekli önlemleri almadan park etmiş araçları yolun yapım ve bakımından sorumlu olan kuruluşlar da kaldırmaya yetkilidir. Yasak yerlere park edilmiş araçlar özel tertibatlı bir araçla (kurtarıcı ya da çekici) çekilerek belli bir yerde muhafaza altına alınır.

 Araç sahipleri araçlarının kaldırılıp götürülmesi sebebiyle yapılmış olan bütün masrafları ödemek zorundadırlar.

Araç kaldırılıp götürülmeden ya da götürüldüğü esnada sahibinin gelmesi durumunda trafik idari para cezası karar tutanağı kendisine tebliğ edilmek ve varsa yapılan masraflar ödettirilmek suretiyle sahibine teslim edilir.

Araçların Işıklandırılması ve Işıkların Kullanılması

Karayollarında trafiğe çıkacak bütün araçların imal, bakım, tadil ve montaj hakkındaki yönetmelikle gösterildiği şekilde ışık donanımını bulundurmaları ve bu ışıkları belirtildiği şekilde, kullanmaları zorunludur.

Araçların önünde; beyaz ve açık sarı renkte, arkada ise kırmızı ve portakal sarısı renginde ışık veren lambalar bulunacaktır. Araçlarda, Farlar, dönüş lambaları, park lambaları, kuyruk lambaları, fren lambaları ve plaka lambalarının bulunması zorunludur.

Sis lambaları ile geri vites lambasının bulunması zorunlu değildir. Kanun ve yönetmelikte belirtilmeyen lambalar, trafik zabıtasınca söktürülür.

Yakını gösteren ışıklar 25 metre, uzağı gösteren ışıklar 100 metre ilerisini aydınlatacak şekilde ayarlı olmalıdır.

Uzağı Gösteren Işıkların Kullanılacağı Yer ve Haller

• Yerleşim birimleri dışındaki karayollarında;
• Geceleri (yerleşim yerleri dışında),
• Yeterince aydınlatılmamış tünellerde,
• Benzeri yer ve hallerde,
• Uzağı gösteren ışıkların yakılması zorunludur.

Karşı yönden gelen araç sürücülerinin ve karayolunu kullanan diğer kişilerin gözlerini kamaştıracak bütün hallerde uzağı gösteren ışıkların yakılması yasaktır.

Ancak, sürücülerin yeteri mesafeyi açık olarak görebildiği ve kendi araçlarında yeterli mesafeden görülebildiği durumlarda, uzağı gösteren ışıkların yerine, yakını gösteren ışıkları kollanabilirler.

Yakını Gösteren Işıkların Kullanılacağı Yer ve Haller

Karşılaşmalarda,

• Aydınlatmanın yeterli olduğu kesimlerde,
• Öndeki aracı takip ederken,
• Uyarma haller; dışında, bir aracı geçerken yan yana gelinceye kadar,
• Yerleşim birimleri içinde araç surken
• Gündüzleri ise görüşü azaltan sisli, yağışlı ve benzeri havalarda,
• Yakını gösteren ışıkların yakılması zorunludur.
• Işıkların Kullanılmasına Dair Diğer Esaslar
• Sadece park ya da sis ışıklarıyla araç sürülmesi,
• Dönüş ışıklarının geç anlamında kullanılması,
• Karşılaşmalarda ışıkların söndürülmesi,
• Yönetmelikte belirtilen esaslara aykırı olarak ışık takılması ve kullanılması,          
• Sis ışıklarının sisli, karlı ve şiddetli yağmurlu havalar dışında geceleri yakını ve uzağı gösteren ışıklarla beraber kullanılması yasaktır.

Sürücülerin geceleri;

• Kuyruk ışıklarını (arka park ışıkları), uzağı, yakın gösteren ışıklarla birlikte kullanmaları,
• Geceleri yakın ilerisi görülmeyen kavşak, dönemeç ve tepe üstü gibi yerlere yaklaşırken, yakını ve uzağı gösteren ışıkları art arda ve sıra ile yakarak (selektör) gelişlerini haber vermeleri.
• Normal hava şartlarında Işıkların yakılmasıyla birlikte arka plakanın 20 m mesafeden okunacak şekilde aydınlatılmış olması zorunludur.
• Geçme sırasında ışıkla uyarma; (selektör yapma) uzağı ve yakını gösteren ışıkların çok kısa süre içinde sıra ile veya ikisinin birlikte aynı zamanda yakılmasıdır.

Karayolunda Bozulup Kalan Araçların İşaretlenmesi ve Çekilmesi

Teknik arıza, kayma, yolda ani olarak meydana gelen bir bozukluk veya heyelan, yükün koyması ve düşmesi ve benzeri gibi mecburi hallerin yerleşim birimleri dışındaki karayolu taşıt yolu üzerinde meydana geldiği takdirde; araç sürücüleri, bütün imkanlarını kullanacak hareket ettirme, itme ve benzeri şekil ve surette, araçlarını karayolu dışına, bu mümkün olmaz ise bankette, bu da mümkün değilse taşıt yolunun en sağ kenarına almak ve her durumda yol, hava ve trafik şartları ile gece ve gündüz olmasına göre,-gerekli güvenlik ve uyarı tedbirlerini almakla yükümlüdürler.           

Herhangi bir arıza veya trafik kazası sebebiyle karayolunda kalan araçların kurallara uygun olarak işaretlenmesi gerekir. Arızalı araç sürücüleri aşağıdaki tedbirler alınıncaya kadar, dörtlü ikaz lambalarını yakmak ve bu sırada duraklama ve park etmedeki bütün tedbirleri almak, zorundadırlar.

Arızalı Araçların İşaretlenmesi

Yol, hava ve trafik durumu ile gece ve gündüz oluşuna göre, nizami park ve kuyruk ışıkları yakılmadığı veya yakılması durumunda dahi 150 metre mesafeden diğer araç sürücüleri tarafından açıkça görülemediği durumlarda.

• Arızalanan aracın ön ve arkasına uygun yerlere diğer araç sürücülerinin 150 metre mesafeden açıkça görebilecekleri şekilde birer kırmızı yansıtıcı (Reflektör) veya kırmızı ışıklı cihaz konulacaktır.
• Reflektör, kırmızı ışık yansıtacak. Bir kenarı 45 cm eşkenar üçgen şeklinde, her kenarında 5 cm genişliğinde ışık yansıtan yüzey olacak. Ayak yapısı gelip geçen araçların rüzgârından devrilmeyecek nitelikte olacaktır.
• Arızalı araç dönemeç veya tepe üstü gibi yerlerde ise; kırmızı ışık veya yansıtıcı cihaz, aracın ön ve arkasın da en öz 30 metre mesafe olacak ve diğer araç sürücüleri tarafından en az 150 metre mesafeden görülecek şekilde konulacaktır.
• Otobüs, kamyon ve çekicilerin karayolu üzerinde arızalanması veya uzun süreli bırakılması halinde, normal hava şartlarında en az 150 metreden net olarak görülebilecek şekilde 150x 25 cm. ebadında Avrupa Topluluğu ve Avrupa Ekonomik Komisyonu Regülâsyonlarından ECE 70’deki teknik şartlara uygun engel işaretinin konulması zorunludur.
• Arızalanan araç tehlikeli madde taşıyorsa, her durumda kırmızı ışıklı cihaz kullanılacak ve aracın başında devamlı olarak beklemek üzere bir gözcü bulundurulacaktır
• Yukarıda belirtilen tedbirlerin alınması tamamlanıncaya kadar ataçta acil uyarı (dördü ikaz) lambalar, varsa; bu lambalarla beraber dönüş lambalar, birlikte yakılabiliyorsa bunların yakılması zorunludur.
• Aracın önüne, arkasına ve etrafına taş dizmek, karayolu kenar taşlarını sökmek, teneke, bidon veya başka şeyler koymak, eski lastik ve üstüpü yakarak işaretleme yapmak tehlikeli ve yasaktır

Çeken ve Çekilen Araçlarla İlgili Kurallar

Herhangi bir nedenle çekilerek götürülmesi gereken araçların, kurtarıcı olarak adlandırılan özel amaçlı taşıtlarla çekilerek götürülmesi gerekir.

Bir arızadan dolayı sürülemeyen veya ışık, Fren donanımları bozulan araçlar, diğer bir araç ile en yakın bakım ve onarım yerine kadar, aşağıdaki şartlarda çekilebilirler.

Çekilen aracın;

• Ağırlığının, çeken aracın taşıma sırasından fazla olmaması,
• Sürücü yönetiminde bulundurulması,
• Işık donanımı bozuksa, aracın arkasına gündüz kırmızı yansıtıcı veya 20 x 20 cm ebadında kırmızı -bez, gece kırmızı ışık veya kırmızı yansıtıcı konulması,
• Her iki aracın boş olması ve gerekirse sürücüden başka birer hizmetli dışında yolcu bulundurulmaması, 

Her iki araç için;

• Bağlantı gereci yerinden çıkmayacak; kopmayacak şekilde; çelik Çubuk, çelik halat veya zincirle birbirine bağlanmış alması,
• Birbirine bağlanan iki araç arasındaki açıklığın, 5 metreyi geçmemesi
• Açıklık 2,5 metreden fazla ise, bağlantın orta kısmına gündüz kırmızı yansıtıcı veya 20 x 20 cm ebadında kırmızı bez, gece kırmızı ışık veya kırmızı yansıtıcı konulması,
• Çekilen aracın Freni sağlam ise, 20 kilometreden fazla hızla sürülmemesi,
• Çekilen aracın freni bozuk ise, 15 kilometreden fazla hızla sürülmemesi ve çeken araç ile arasındaki açıldığın 1 metreden fazla olmaması, bağlantının iki aracın birbirine yaklaşmalarını önleyecek şekilde çeki demiri olması,
• Kendi kendine hareket gücü olmayan römork ve benzeri arızalı araçlar ile bir çekici tarafından çekilemeyecek durumda olan arızalı yarı römorkların yalnız kurtarıcı araçlarla çekilmesi zorunludur.

Araçların Boyut Ölçü ve Ağırlıkları ile Yük ve Yolcuların

Taşınması Kuralları

Araçların Boyut Ölçü ve Ağırlıkları

Karayollarında trafiğe çıkarılacak araçların yüklü ve yüksüz olarak ölçülendirilmelerinde uyulacak boyutlar şunlardır;

• Azami yükseklik: 4.00 metre,
• Azami genişlik: 2.55 metre
• Troleybüslerde: 2. 65 metre
• Frigorifik taşıtların yalnız frigorifik yapılarında: 2.60 metre

Araçların Yüklenilmesi ve Yolcuların Taşınması

Ticari amaçla çalışan; taksi, dolmuş, minibüs ve otobüs gibi taşıtlarla yolcu taşımacılığı yapan; kamyon, kamyonet, triportör ve benzeri taşıtlarla yük taşımacılığı yapmak isteyen sürücülerin, “Ticari Taşıt Kullanma Belgesi”ne sahip olmaları zorunludur.

Bu belgeye sahip olmayan sürücüler ticari amaçla yük ve yolcu taşımacılığı yapamazlar.

Ticari taşıt kullanma belgesi alacak sür eğitimi ve al maya hak kazananlara belge verilme işlemleri Türkiye ve şoförler otomobilciler Federasyonuna bağlı meslek odalar tarafından yapılır.

Araç sürücülerinin;

• Taşıma sınırını aşacak şekilde,
• Araçların çamurluk, basamak, karoseri kenarı, sürücü mahalli, aracın üstü, bagaj merdiveni gibi dış kısımlarında,
• Yük üzerinde ve araç dışında insan taşınması yasaktır.
• Şehirlerarası otobüslerin Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası ve Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası yaptırmadan trafiğe çıkmalarına izin verilemez.

Ayakta ve fazla yolcu taşıyan araçlarda, fazla yolcular en yakın yer leşim bitiminde indirilir ve bütün sorumluluk ve giderler, araç işletenine aittir.

Karayollarında yolcu taşımacılığı yapan otobüs ve benzeri taşıtların karışmış olduğu ölümlü trafik kazası sonuçlarının; kusurlu araç veya aracı kullanan sürücü ve araca ait plaka numaraları ile birlikte otobüs işleticisi, teşebbüsün unvanını, televizyon ve basın yayın organları tarafından kamuoyuna görüntülü ve yazılı olarak, kusur oranlarından söz edilmeksizin ilan edilebilir.

Araçların yüklenmesinde belirlenmiş ölçü ve esaslara aykırı olarak;

• Trafik güvenliğini veya yol kapasitesini bozacak,
• Karayolu yapısına ve karayolunu kullananlarla, mülklere zarar verebilecek tarzda yüklenmesi,
• Taşıma sınırını ve dingil ağırlığını aşacak şekilde yüklenmesi,
• Tehlikeli ve zararlı maddelerin şartlarına uyulmadan gerekli izin alınmadan taşınması ve taşıttırılması,
• Gabari dışı yük yüklenmesi,
• Ağırlık ve boyutlan bakımından taşınması özel izne bağlı yüklerin izin alınmadan ta ve taşıttırılması, yasaktır.

Sürekli ve süreksiz olarak yük naklettiren kamu kurum ve kuruluşları gerçek veya tüzel kişilere ait işletmeler; yük naklini yaptırdıkları araçların azami toplam ağırlıklarını dikkate alarak yükleme yapmak zorun dadırlar. Bu şartlara uymayan yük taşıtları, gerekli şartlar sağlanıncaya kadar trafikten men edilirler ve para cezası ile cezalandırılırlar.

Yükün her çeşit yolda;

• Karayoluna değecek, düşecek, dökülecek, saçılacak, akacak veya kayarak, gürültü çıkaracak şekilde,
• Dengeyi bozacak, bir şeye takılacak veya sivri çıkıntılar oluşturacak şekilde,
• Sürücünün görüşüne engel olacak ve ya sürme güvenliğini bozacak şekilde,
• Tescil plakaları, ayrım işaretleri, dönüş ve dur işaretleri ile yansıtıcıları örtecek şekilde,
• Aracın boyunu önden 1 m, arkasından 2 m den fazla taşacak şekilde,
• Kasanın sağ ve sol yanından taşacak şekilde yüklenmesi yasaktır
• Ağırlıkları fazla olanlar ile boyutları geniş, uzun ve bölünmeyen eşyalar için Karayolları Genel Müdürlüğünden özel izin belgesi veya özel yük taşıma izin belgesi alınması zorunludur.
• Çeken ve çekilen araçlarla ilgili şartlar yerine getirilmeden araçların çekilmesi yasaktır.

Yönetmeliğe aykırı olan ve yukarıdaki diğer yasaklara uymadığı tespit edilen araçlar, gerekli şartlar sağlanıncaya kadar trafikten men edilirler. Bunlardan trafik güvenliğine ve karayoluna tehlike yaratmayacak durumunda olanlar için en yakın yerleşim birimlerinde gerekli önlemleri almaları için izin verilir.

Fazla yük yüklenmesi sırasında; direksiyon hâkimiyeti zorlaşır, duruş mesafesi uzar (fren mesafesi), aracın tüm parçaları zorlanır ve far ayarları bozulur.

Kamyon, Kamyonet ve Römorklarda Yolcu Taşınabilme Esasları

Kamyon, kamyonet, römork ve yarı römorklarda ve yük üzerinde insan taşınması yasaktır.

Ancak gerekli hallerde bu araçlarda:

• Ölçülere uygun otatma yerleri yapılması,
• Kasa kenarlarının düşmeyi önleyecek şekilde kapalı ve üzerinin örtülü olması şartıyla, taşıma sınırının her tonu için 2 yolcu taşınabilir.
• Kısa mesafede işçi taşınmasında kullanılacaklar için, kasanın yan ve arka kapaklarının 90 cm yüksekliğinde sağlam şekilde kapalı olması, karoseri zemininden itibaren en az 120 santimetre yüksekliğinde elle tutulacak sağlam bir korkuluğun bulunması şartıyla, taşıma sınırının her tonu için ayakta 2 işçi taşınabilir. Bu araçların üzeri açık olabilir.

Yolcu  ve hizmetlilerin yükle birlikte taşınması durumunda;

• Yüklerin sağlam olarak yerleştirilmiş ve bağlanmış olması,
• Kasanın yan ve arka kapaklarının kapalı olması,
• Yolcuların, kasa içinde ayrılmış bir yere oturtulması zorunludur.
• Yük üzerinde insan taşınması yasaktır.

Lastik Tekerlekli Traktörlerde ve Römorklarında Yük ve İnsan Taşınması

Lastik tekerlekli traktörlerde ve bunlara römork takarak utan amaçla yük taşımacılığı yapmak yasaktır. (il Trafik Komisyon kararları hariç.) Ancak, tarım ürünlerinin toplanması, yüklenmesi veya boşaltılması sırasında ada veya işyerlerine götürülüp getirilmek üzere  bu araçların römork ve yan römorklarında, oturmaları şartıyla taşıma sınırının her tonu için en çok 3 kişi taşınabilir.

Yolcu ve yükün birlikte taşınması durumunda;

• Yükün, aman her türlü hareketi ve durması sırasında insanların bulunduğu sahaya tecavüz etmeyecek şekilde sağlamca yerleştirilmesi,
• Römork kasa kapaklarının, düşmeyi önleyecek şekilde kapalı olması, zorunludur.

Tehlikeli Maddelerin Taşınması

Fiziksel ve Kimyasal yapı ve nitelik bakımından patlayıcı, parlayıcı, yanıcı, yakıcı, kendi kendine kolayca ateş alıcı, radyoaktif ve zehirli maddeler ile bunların benzerleri tehlikeli madde sayılır.

Bu tür maddelerin; yüklenilmesi, boşaltılması ve taşınmaları sırasında ilgili mevzuat hükümlerinin yerine getirilmesinin yanında, trafik güvenliğini sağlamak üzere bunları taştan ve taşıyanların aşağıdaki esas, usul ve şartlara uymaları zorunludur.

Niteliklerine göre tehlikesizce taşınmaları için ambalajlanmış olacaktır. Ambalajların bozulmaması, patlayıcı madde bulunan kapların sarsılmaması, yüksekten düşürülmemesi, yuvarlanmaması, kaymaması ve sürüklenmemesi için gereken tedbirler alınacaktır.

Tehlike yaratacak derecede ambalajı bozulan ve zedelenenler yüklenmeyecek, bu durum taşıma sırasında meydana gelecek olursa, ayıklama  yapılarak gerekli  tedbirler alınmadan yola devam edilmeyecektir. Patlayıcı, yanıcı ve yakıcı ile kolayca ve kendiliğinden ateş alan maddelerin yüklenmesi ve boşaltılması sırasında bulundukları yere 30 metre mesafe içinde sigara ve benzeri içilmeyecek, kibrit, çakmak, aydınlatma cihazı ve benzer gibi alev ve kıvılcım çıkaran şeyler kullanılmayacaktır.

Tehlikeli madde taşıyan araçlarla ilgili olarak;

• Elektrik donanımları, kısa devre kontak yapmayacak ve kıvılcım meydana getirmeyecek şekilde düzenlenmiş ve izole edilmiş olacaktır.
• Sürücünün kolayca kullanabileceği yerde ve her an kullanılabilir durumda 6 kg.lık 2 adet yangın söndürme cihazı bulundurulacaktır.
• Araçların içine, 6 voltu geçmeyen pilli fener dışındaki aydınlatma cihazları ile gerilmeyecektir
• Tehlikeli madde taşıyan araçların ön ve arka yanlarına kırmızı renkteki zemin üzerine boyu 20 cm  ve çizgi kalınlığı  2,5 cm.den az olmayan  beyaz renkte “TEHLİKELİ  MADDE’ yazısı yazılacak ve ayrıca ön ve arka taraflarına kolayca görülebilen 30 x 30 cm den küçük olmayan kırmızı  renkte birer bez asılacaktır 
• Akaryakıt taşıyan araçların sarnıçları üzerine taşınan maddenin adı yazılacaktır 
• Araca başka bir yük alınmayacak, mal sahibi veya hizmetliden başkası bindirilmeyecek
• Parkeme, duraklama ya da arıza halinde araç sürücüsü, hizmetli veya bir bekçinin gözetiminde bulundurulacaktır.

Bu araçların sürücüleri;

• Yerleşim birimleri dışındaki karayollarında diğer araçlara en az 50 metre mesafe bırakarak izlemek, duraklama ve park etme halin de ise aralarında 20 metrelik mesafe bulundurmaları zorunludur.
• Yükleme ve boşaltma sırasında kalabalık olmayan yer ve uygun zaman seçilecek, motoru çalışır durumda bulunmayacak, gerekli güvenlik tedbirleri alınmış olacaktır.
• Hayvanla çekilen araçlarda geceleri tehlikeli maddeler taşınamaz
• Radyoaktif maddelerin yüklenmesi, boşaltılması ve taşınabilmesi, için ayrıca Atom Enerjisi Komisyonundan izin alınması zorunludur.