Bir Bilim Olarak Biyoloji - Konu özeti - Webders.net
Biyoloji

Bilimsel Çalışma

Bilimsel çalışmalarda takip edilmesi gereken yola bilimsel metot denir. Bilimsel metot uygulanırken sırasıyla aÅŸağıdaki adımlar takip edilir. 

  1. Nitel ve nicel gözlemler yapılır.
  2. Bu gözlemler sonucunda bilimsel problem ortaya çıkar. 
  3. Problemin çözümü için araÅŸtırmalar yapılır. ÇeÅŸitli bilgiler toplanır. Bu bilgiler probleme ait ipuçlarının ortaya çıkmasına yol açar. Bunlara veri denir. 
  4. Veriler arasında iliÅŸkiler kurulur. Problemle alakası olmayan verilen ayıklanır. Böylece probleme ait bir çözüm ortaya çıkar. Bu çözüme hipotez denir. 
  5. Hipoteze çeÅŸitli sorular sorulur ve cevaplar aranır. Bu amaçla nicel gözlemler ve kontrollü deneyler yapılır. Deney ve gözlemler hipotezi destekliyorsa bu hipotez geçerli hipotez olur. Geçerli hipotezlerin bir kısmı ilerde teori veya kanuna dönüÅŸür.

EÄŸer nicel gözlemler ve kontrollü deneyler hipotezi desteklemiyorsa hipotez yeniden kurulur veya deÄŸiÅŸtirilir. 

Yukarıdaki plana göre yapılan çalışmalara bilimsel metot denir. Şimdi yukarıda geçen bazı terimleri örneklendirerek açıklayalım. 

Bilim Nedir?

Ä°nsanoÄŸlu, çevresinde gördüÄŸü çeÅŸitli olayları gözler, çevreyi yorumlar ve ÅŸahit olduklarıyla ilgili araÅŸtırmalar yapar. Ä°nsanda merak duygusu zaten mevcuttur. Ä°nsanlar merak ettiklerini öÄŸrenmek isterler. Sonuçta da insan daha mutlu ve huzurlu olmak için tabiatla ilgili bazı çözümlemeler yapar. GeçmiÅŸte insanın çeÅŸitli aletler geliÅŸtirmesi, bulaşıcı hastalıklara çareler bulması, çeÅŸitli ilâçlar yapması gibi çalışmaların tümü böyle ortaya çıkmıştır. 

Bilimin birden fazla tanımı vardır. Bu tanımları bir baÅŸlık altında özetlersek bilim, gerçeklerle fikirler arasında baÄŸ kuran, tarafsız gözlem ve deneyle geliÅŸtirilen, baÅŸka deney ve gözlemlere açık kavramlar dizisidir. 

Nitel Gözlem

Bir olayın ayırıcı yönlerini belirten ve ölçmeye dayanmayan gözlemlerdir. Örnek: Ä°zmir bir sahil kentidir. GüneÅŸin doÄŸması havayı ısıtır gibi.

Nicel Gözlem

Ölçmeye dayanan ve miktar fikri veren gözlemlerdir. Bu gözlemler ölçmeye dayandığı için nitel gözlemlere göre daha güvenilirlerdir. Nicel gözlemler ifade edilirken sayılar kullanılır. Örnek: Deniz kenarında otura saÄŸlıklı bir erkekte 1 mm3 kan, 5 milyon alyuvar içermektedir. Bitkiler, atmosferdeki CO2 oranı % 0,4 çıkıncaya kadar fotosentez hızını arttırırlar gibi. 

Problem: Gözlem yaparken birçok olay iç içe insanın ilgisini çeker. Ancak bu olaylardan biri ile ilgili bir problem belirlenir. Problem, insanın ne sorması ve neyi araÅŸtırması gerektiÄŸini bilmesini saÄŸlayan bir ifadedir. Bilimsel çalışmanın en zor yönünü teÅŸkil eder. Her soru cümlesi bilimsel bir problem deÄŸildir. Bu nedenle problem net ve açık bir ÅŸekilde ortaya konulmalıdır. Aksi halde yapılan bilimsel çalışmalar sonuç vermeyecektir. 

Veri: Özel bir probleme ait gerçeklere denir. Veri toplamak için o probleme özel kitaplar, dergiler, bilimsel makale ve araÅŸtırmalar taranır. 

Hipotez: Bilimsel bir probleme ait geçici çözüme denir.

Teori: GeniÅŸ geçerliliÄŸi olan hipotezlere teori denir. 

Kanun: Gerçeklerin teoriden daha ileri seviyedeki ifadelerine denir. Kanunlar evrensel nitelik taşır. 

Tahmin: Hipoteze dayanarak mantık yoluyla ulaşılan sonuçlara denir.

Kontrollü deney: Bir deney grubudur. Bu grupta kontrol grubu ve deÄŸiÅŸkenler bulunmaktadır.  

Biyolojiye GiriÅŸ

Biyoloji kısaca canlı bilimi olarak tanımlanır. Canlı ile ilgili her ÅŸey biyolojinin konusudur. Canlının yapısı, beslenme, üreme, solunum, boÅŸaltım, diÄŸer canlılarla etkileÅŸimi gibi konular biyolojinin inceleme alanına girer. 

DoÄŸada hem canlı çeÅŸidi çok, hem de incelenecek özellikler oldukça fazlıdır. Canlı konusunda saÄŸlıklı ve ayrıntılı bilgi edinmek için biyoloji bölümlere ayrılır. Bu bölümlerden bazıları canlı çeÅŸitlerine göre ÅŸunlardır:

  • Botanik: Bitkileri inceler.
  • Zooloji: Hayvanları inceler.
  • Mikrobiyoloji: Gözle görülmeyen tek hücreli canlıları (bakteri, virüs, protista) inceler. 

Bu üç alt bilim dalının daha alt bölümleri bulunmaktadır. Bunlardan bazıları da ÅŸöyle sıralanabilir:

  1. Sitoloji
  2. Histoloji
  3. Morfoloji
  4. Anatomi
  5. Embriyoloji
  6. Ekoloji
  7. Taksonomi
  8. Biyokimya
  9. Moleküler biyoloji
  10. Genetik
  11. Evrim
  12. Fizyoloji
  13. Gen mühendisliÄŸi

Sitoloji: Hücre bilimi demektir. Hücre yapısı ve hücrede geçen temel olayları, hücre bölünmelerini inceler.

Histoloji: Doku bilimidir. Dokuların yapısını ve görevlerini inceler. Mikrobiyolojide histoloji yoktur. Çünkü dokular sadece çok hücreli organizmalarda bulunur. 

Morfoloji: Canlının genel dış yapısını inceler. 

Anatomi: Çok hücrelilerdeki organların dokusal yapısını, büyüklüÄŸünü ve bulunduÄŸu yeri inceler. 

Embriyoloji: EÅŸeyli üremeyle çoÄŸalan canlılarda zigot oluÅŸumundan ergin bir birey meydana gelinceye kadarki olayları inceler.

Ekoloji: Canlıların yaÅŸadıkları çevre özelliklerini inceler. Canlı - çevre uygunluÄŸunu, canlılar arası iliÅŸkileri inceler. 

Taksonomi: Canlıları benzer gruplar halinde sınıflandırır. 

Biyokimya: Canlıların kimyasal yapısını inceler. Özellikle hücre ve dokuların içindeki kimyasal bileÅŸiklerin üretilme yerleri, normal bileÅŸimlerinin nasıl olduÄŸunu araÅŸtırır. Kan, idrar ve hormon üzerindeki çalışmalar biyokimyasal yöndendir. 

Moleküler biyoloji: Hücre içerisindeki çeÅŸitli molekülleri inceler. Gen, enzim, ATP, DNA, RNA gibi moleküllerin yapı, iÅŸlev ve nasıl sentezlediklerini araÅŸtırır. 

Genetik: Anne babaya ait özelliklerin oÄŸul döllere geçiÅŸ esaslarını inceler. 

Evrim: Canlılardaki deÄŸiÅŸmeyi inceler. 

Fizyoloji: Organ ve sistemlerin nasıl çalıştığını hangi görevleri yaptığını araÅŸtırır.

Gen mühendisliÄŸi: Kalıtım birimi olan genlerin yapısını, gen deÄŸiÅŸimi, gen transferi gibi konuları inceler.

Yorumlar
Sen de Yaz