Araç Kullanmaya Hazırlık
Aracı kullanmaya başlamadan önce trafik bilgisi, temel araç tekniği ve ilk yardım bilgisine sahip olmak gerekir. Bu nedenle araç kullanmak için sürücü belgesi almak istediğinizde milli eğitim bakanlığı sizi bu konulardan sınava tabi tutar.
Aracın uygun bir şekilde yolda seyretmesi için aracın kontrolünü sağlayan komuta aletleri bulunmaktadır. Araç kullanacak bir kişinin öncelikle bu komuta aletlerine hakim olması gerekir. Farlar, sinyaller, silecekler, debriyaj, gaz, fren pedalları, direksiyon ve vites yerleri iyice öğrenmelidir. Bunlar bir araçtaki en temel araç kontrol aletleridir. Araç kullanmaya başlamak için sistematik bir sıra takip edilmesi gerekir. Araca binmeden yapılacak işlemler, araç çalıştırılmadan önce yapılacak işlemler, aracın çalıştırılması ve hareket edilmesi araç kullanma sırasında takip edilecek adımlardır. Bu adımları aracı trafik kurallarına uygun bir şekilde sürmek ve kurallara uygun bir şekilde durdurmak takip eder.
Araca Binmeden Önce Yapılması Gerekenler
Lastik Kontrolü
Aracın etrafında bir tur atmak suretiyle lastiklerin durumunun tespit edilmesi gerekir. Lastiklerde bir hasar oluşup oluşmadı en iyi bu şekilde anlaşılır. Çünkü dubleks lastikler patlasa bile araç durduktan sonra inmeye başlar. Bu nedenle araca her binmeden önce lastikleri kontrol etmek önemlidir. Havası inmiş lastik varsa ya hava vurularak ideal şişkinliğe getirilmeli ya da yedek lastikle (stepne) değiştirilmelidir.
Lastiklerin diş derinlikleri de oldukça önemlidir. Diş derinliği azalmış ve düzleşmeye başlamış lastiklerle güvenli sürüş yapılamaz. Diş derinlikleri düzleşmiş veya aşınmış lastiklerle sürüş yapıldığında aracın kayma riski kat kat artar. Bu nedenle lastikler belirli bir ömrü doldurup işlevselliğini yitirmeye başlayınca yerine yenisi takılarak değiştirilmelidir.
Dış Lambaların Kontrolü
Var olan kanun gereği aracın lambalarının çalışır durumda olması bir zorunluluktur. Dış lambalar farlar, sinyaller, stop lambaları, ön ve arka park lambaları ve plaka aydınlatma lambası şeklindedir. Bu lambalardan herhangi birinin yanması gerektiği yerde yanmıyor olması ölümcül kazalara neden olabilmektedir. Bu nedenle dış lambaları hafif görmeyip mutlaka kontrol etmek gerekir. Herhangi bir lambası bozuk olan araçla trafiğe çıkmak yasaktır.
Bozuk dış lambalarla trafiğe çıkan sürücüye para cezası uygulanır. Ayrıca arıza giderilinceye kadar trafikten men edilir.
Motor Yağı Kontrolü
Motor yağı motor parçalarının arasına sızarak parçaların arasında oluşacak sürtünmeyi minimuma indirmek gibi bir işlevi vardır. Motorun düzgün çalışabilmesi için motora konulan yağlama yağının tam ve viskozitesinin (akışkanlığının) iyi olması gerekir. Bu şartlar sağlanmazsa motorun zarar görmesi olasıdır. Bu nedenle motor yağının araç çalıştırılmadan kontrol edilmesi büyük maddi kayıplardan koruma sağlar. Belirli aralıklarla motor yağının kontrolü yapılmalı; eksikse tamamlanmalı, özelliğini kaybettiyse değiştirilmelidir.
Soğutma Suyu Kontrolü
İçten yanmalı motorlar benzin, motorin, mazot ve L.P.G ile çalışırlar. Motor çalıştıkça bu yakıtlar silindir içerisinde yanıp ısı enerjisi üretirler. Bu nedenle motor ciddi bir şekilde ısınır. Soğutma suyu 2500 derececeye kadar çıkabilen motor sıcaklığını düşürmek ve dengelemek için çok önemlidir. Bu nedenle motorun yanmaması için aracın soğutma suyu mutlaka kontrol edilmelidir.
Fren (Hidrolik) Yağı Kontrolü
Aracın frenlerinin sağlam olması, yeterli bir ivmeyle aracı durdurabilmesi kazaları önleme açısından en önemli şeydir. Aracın düzgün fren yapabilmesi için fren hidrolik yağının tam olması gerekmektedir. Araca binmeden önce hidrolik yağı kontrolü yapılması güvenli bir sürüş için önemlidir.
Cam ve Aynaların Kontrolü
Güvenli bir şekilde araç kullanmak için etrafımızı iyi görmeli ve kendimizi etrafımıza yeterince göstermeliyiz. Bir tehlike görülmezse onun için önlem de alınamaz. Etrafımızı iyi görebilmemiz için cam ve aynaların temiz olması gerekir. Camların temizliği araca binmeden önce yapılır. Ön cam için ise cam silecekleri kontrol edilir. Yıpranmış sileceklerin derhal değiştirilmesi özellikle yağmurlu havalarda çok önemlidir. Aynı şekilde aynaların da temiz ve doğru açıda konumlandırılmış olmasına dikkat etmek gerekir.
Araca Bindikten Sonra Yapılması Gerekenler
Araca binmeden önce yapılması gerekenleri tamamladıktan sonra araca binilir. Araç çalıştırılıp sürüşe geçmeden önce yapılması gerekenler sırayla yapılır.
Göstergelerin Kontrolü
Araçla ilgili temel bilgileri bize veren göstergeler aracın paneline konmuştur. Sürücüye aracın çalışmasıyla ve aniden ortaya çıkan durumlarla ilgili bilgiler verir. Göstergeler aracın sürücüyle konuşma araçlarıdır. Yolda kalmamak, aniden yakıtın bitmemesi için yakıt seviyesi göstergesi kontrol edilmelidir. Yeterli yakıt yoksa araca yakıt takviyesi yapmak gerekir. Sinyal ve farların, uzun ve kısa selektörlerin düzgün çalışıp çalışmadığı yine gösterge panelinden kontrol edilir. Fren lambaları da gösterge panelinden kontrol edilir. Ayrıca araçla ilgili bazı sorunlar gösterge panelinde görünür. Mesela aracın yağı azalmışsa veya aküsü zayıfsa gösterge panelindeki işaretlerden bunu anlayabiliriz.
Emniyet Kemeri Kullanımı
Kazalarda meydana gelen ölümlerin ve ağır yaralanmaların çoğu araçtan fırlama veya aracın ö bölgesine hızlı bir şekilde çarpma sonucu oluşur. Emniyet kemeri sarsıntı anında araçtan fırlamanızı engeller. Savrulma yaşamadan koltukta kalmanızı sağlar. Bu nedenle emniyet kemeri takmak asla küçümsenmemelidir. Çünkü emniyet kemeri takıldığında şimdiye kadar binlerce can kurtarmıştır. Sürücü olarak emniyet kemerinizi taktıktan sonra aracınızda bulunan diğer yolcuların da emniyet kemeri takmasını istemelisiniz. Unutmayın ki hava yastığı emniyet kemerine bir alternatif değildir. Eğer emniyet kemeri olmazsa hava yastığı da bir işe yaramaz. Birçok yeni nesil araçta emniyet kemeri takılmadığında hava yastıkları çalışmaz. Bunun nedeni emniyet kemeri takılmadığında hava yastıklarının tehlikeli olabileceğidir.
Koltuk Ayarının Yapılması
Normal bir sürüş için sürücünün araca hakim olabilmesi gerekir. Bu da koltuğun sürücünün fiziksel durumuna göre ayarlanmasıyla mümkündür. Sürücünün sırtı koltuğun arka kısmına düz olarak temas ettiğinde bacakların altı koltuğun alt kısmına temas etmelidir. Vücudun koltuğa temas eden kısımlarının koltukla arasında boşluk kalmayacak şekilde teması sağlanmalıdır. Sürücü ve koltuk arasında azami temas uzun vadede yorulmayı önler. Ayrıca güvenlik açısından aracın sürücüye dokunsal geri bildirim sağlamasına olanak verir.
Kollar tam uzatıldığında bilekler direksiyon simidinin üstüne gelmelidir. Bu şekilde direksiyonu çevirirken kolların dirseklerden hafif kırılmış şekilde olması sağlanır. Böylece direksiyon simidi çevrilirken sırtı koltuklardan ayırmaya gerek kalmamış olur. Kolların fazla uzatılması ve gergin tutulması kolları yoracağından sürücünün direksiyon kontrolünü olumsuz etkiler. Direksiyon simidi mutlaka iki elde ve 9:15 pozisyonunda tutulmalıdır.
Herhangi bir pedal ayaklarla tam basıldığında dizlerde de bacağın hafif kırık kalması gerekir. Bu da pedal kontrolünü en iyi şekilde sağlamaya olanak sağlayacaktır. Dizlerin gösterge paneline değmemesi de yine kazalarda riski attıracağından bundan kaçınılmalıdır.
Koltuk Başlıklarının Ayarlanması
Koltuk başlıkları bir çarpma esnasında boyun kırılmasını önleyen çok önemli bir güvenlik donanımıdır. Koltuk başlıklarının görevini yapabilmesi için sürücünün fiziksel durumuna göre ayarlanmalıdır. Koltuk başlığının üst kısmı ile sürücünün başının tepe noktası aynı hizada olmalıdır. Ayrıca sürüş sırasında koltuk başlığı ile sürücünün başı arasında 5 santimden fazla mesafe olmamalıdır.
Ayna Ayarlarının Yapılması
Yan dış aynaları arkayı görecek şekilde ayarlamak güvenli bir sürüş için çok önemlidir. İyi bir ayna ayarında kör nokta miktarı minimuma iner. İç aynada ise arkayı tam görmeye yönelik bir ayar yapılmalıdır. Ayrıca gece arkadaki araçların farlarının göz almaması için iç aynada gece gündüz ayarının iyi kavranması gerekir.