Glisin nedir, glisinin görevleri nelerdir, insan vücudunda sentezlenebilir mi?

Glisin: Glycin (kısaca Gly, G) proteinleri oluşturan 20 aminoasitten biridir. Organik bir bileşiktir. Molekül formülü NH₂CH₂COOH, molekül ağırlığı 75.07 g/mol’dür. Sistematik adı amino etanoik asittir. Kodları GGU, GGC, GGA ve GGG şeklindedir.

Özelleşmiş yapısal özellikleri olduğundan, bu aminoasit evrimsel olarak korunur. Örneğin, sitokrom c, miyoglobin ve hemoglobinin hepsi korunmuş glisin içerirler. Glisin özel bir aminoasittir çünkü kiral (Bir molekülün aynadaki görüntüsüyle oluşturduğu ve üst üste gelemeyen ancak aynadaki görüntüsüyle çakışabilen durumuna verilen ad) değildir.

Proteinlerin çoğu çok az miktarlarda glisin içerirler. Bir istisna olarak sadece kollajen fazla miktarda (%35) glisin içerir. Katılarda, kristal şeklinde bulunur.

Glisin endüstriyel olarak, ya kloroasetik asitle amonyağın tepkimesiyle

ClCH₂COOH + NH₃ → H₂NCH₂COOH + HCl

ya da Strecker aminoasit senteziyle üretilir.

Glisin biyosentezi:

Vücutta gliserinin, 3-fosfogliserattan türeyen serin aminoasitinden biyosentezi yapılır; bu nedenle esansiyel aminoasitler arasında yer almaz. Yani dışarıdan besinlerle alınmadığında bile insan vücudunda sentezlen aminoasitlerden biridir. Bir çok organizmada, serin hidroksimetiltransferaz enzimi bir karbon atomu kaybederek bu dönüşümü katalize eder. piridoksal fosfat da bu dönüşüm için gereklidir.

Serin + tetrahidrofolat → Glisin + N5,N10-Metilen tetrahidrofolat + su

Omurgalıların karaciğerlerinde, glisin sentezi, glisin sentaz (glisin yarık enzimi) adlı enzimle gerçekleşir. Bu tepkime tersinir özelliktedir.

CO₂ + NH₄+ + N5,N10-Metilen tetrahidrofolat + NADH + H⁺ → Glisin + tetrahidrofolat + NAD⁺

Glisinin parçalanması:

Glisin üç yolla parçalanır. Hayvanlarda, en baskın yol, glisin yarık enziminin katalizini içerir. Sentetik yollardan, tepkime tersinirdir.

Glisin + tetrahidrofolat + NAD⁺ → CO₂ + NH₄+ + N5,N10-Metilen tetrahidrofolat + NADH + H⁺

İkinci yolda, glisin iki basamakta parçalanır. İlk basamak, serin hidroksilmetil transferaz enzimiyle serinden glisin biyosentezlenen tepkimenin tesridir. Sonra serin, serin dehidrataz enzimiyle pürivata çevrilir.

Üçüncü yol, glisinin D-amino oksidaz enzimiyle glioksilata dönüştürülmesidir. Sonra glioksilat, hepatik laktat hidrojenaz enzimiyle oksolata parçalanır. Bu dönüşüm NAD⁺’a bağlıdır.

Glisinin fizyolojik fonksiyonları:

Biyosentetik ara ürün olarak: Glisin bir çok doğal besinin yapı maddesidir. Ökaryotlarda, porfirinlerin anahtar uyarıcısı olan D-aminolevulinik asit glisinden ve süksinil-CoA’dan sentezlenir. Glisin, pürin altbirimlerine merkezi C2N sağlar.

Nörotransmitter olarak: Glisin, merkezi sinir sisteminde (özellikle retina, omurilik ve beyin sapında) engelleyici bir nörotransmitterdir. Glisin alıcıları aktive olduğunda, klorür iyonotropik alıcılar sayesinde nöronlara girerler ve engelleyici bir etki yaratırlar.

Glisinin endüstride kullanımı:

• Tatlandırıcı bir madde olarak kullanılır.
• Geri emilebilir aminoasit olarak kullanılır.
• Kimyasal ara ürün olarak kullanılır.
• Metal kompleks maddedir
• Diyet takviyesi olarak kullanılır.
• İlaç sanayiinde kullanılır.