Tanzimat fermanı hazırlanırken hangi siyasi ideolojilerden yararlanılmıştır?

Tanzimat Fermanı Osmanlı Devletinin bir döneme ve sisteme uyumunun bir adımıdır. Bu adımı salt bir ideolojiyle açıklamaktan ziyade zamanın ruhu olarak açıklamak daha doğru olacaktır. Bununla birlikte Tanzimat Fermanının getirdiği yeni düzenin ana kaynağı Batıdaki gelişmelerdir.

Ayrıca 19. yüzyılda güçlenen Osmanlıcılık akımının temeli bütün Osmanlı toplumunu bu kimlik etrafında toplamaktı. Tanzimatla getirilmek istenilen yeniliklerde bu amaç temel alınmıştır.

Sultan Abdülmecit Batıya açık bir hükümdardı. Fermanı hazırlattığı kişi olan Mustafa Reşit Paşa ise son derece Avrupayı iyi bilen biridir. Bu açıdan bakıldığında Tanzimat Fermanında batıcılık - Avrupacılık fikirlerinin de etkisi olmuştur. Yani hem Osmanlıcılık hem de Batıcılık ideolojilerinden yararlanılmıştır dersek yanlış olmaz.

Ferman ilan edildiğinde uyum sağlanmak istenen Avrupa Fransız İhtilalini yaşamış bir Avrupadır. Biliyoruz ki bu devrim Avrupa fikir ve siyasi hayatına baştan aşağı etki etmiştir. Dolayısıyla bu gelişmelerin de etkisini olduğunu söyleyebiliriz.