Farklı Bir Kökten Türemiştir Soruları | Soru-cevap - Webders.net

Farklı Bir Kökten Türemiştir Soruları

icon_soru
Soru Eren 30.10.2016 - 13:59

Merhaba bir soru türünü yapamıyorum. Soru şu: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük, farklı bir kökten türemiştir? Farklı bir kökten türemiştir olayını anlamadım. Şıklar:(Altı çizili olanı parentez içini alıcam) A) Aldığım yeni hırka da (tüylendi) B) Böyle şeyleri pek (önemsemez) mi? C) Sonunda ücra bir kasabaya (yerleşti). D) O güzelim filmi nasıl (kaçırdın)? E) Masada bir hayli evrak (birikmiş.) Cevap D ama nasıl D bilmiyorum. Anlamadım. Yardımcı olur musunuz?

icon_soru
Cevap 01.11.2016 - 23:24

Merhabalar. Sorunuzu cevaplamadan önce, kök ve ekin ne demek olduğuna değinelim. Kök, bir sözcüğün parçalanamayan, anlamlı ve kelimenin bütünüyle de anlam ilişkisi bulunan en küçük bölümüdür. Ek ise, tek başına anlamlı olmamakla birlikte bir kelimeye eklenerek anlam ve yapı değişikliğine neden olan seslerdir. Kelime kökleri temel olarak isim ve fiil kökleri olarak ayrılır. Tüm bunları iki örnek üzerinde inceleyelim;

1. “balıkçılar” kelimesini ele alalım:

balık/çı/lar Kelimenin kökü “balık”olmakla birlikte, “çı” ve “lar” ise eklerdir.

* Kök için, anlamlı en küçük birim dediğimize göre kelimenin kökü “bal” olmalı değil miydi? Bizi yanıltan en önemli nokta burasıdır. “bal” kelimesi anlamlı bir kelime olmakla birlikte kelimenin bütünüyle (balıkçılar) bir anlam ilişkisi bulunmamaktadır. Bu nedenle kelimemizin kökü “balık” olmalıdır.

* Kökün türünü tespit etmede ise en pratik yol; kelimenin sonuna –mak, -mek ekleri getirerek anlamlı bir bütün oluşturup oluşturmadığına bakmaktır. Bu ekler gelerek anlamlı bir kelime oluşturuyorsa, kökümüz fiil kökü, anlamlı değilse isim köküdür. “balıkmak, balıkmek” bir anlam ifade etmediğine göre kökümüz, isim köküdür.

* Kökün türünü tespit etmede ise en pratik yol; kelimenin sonuna –mak, -mek ekleri getirerek anlamlı bir bütün oluşturup oluşturmadığına bakmaktır. Bu ekler gelerek anlamlı bir kelime oluşturuyorsa, kökümüz fiil kökü, anlamlı değilse isim köküdür. “Kapımak, kapımek” bir anlam ifade etmediğine göre kökümüz, isim köküdür.

2. “okulda” kelimesini ele alalım:

oku/l/da Kelimenin kökü “oku” olmakla birlikte, “l” ve “da” ise eklerdir.

* Anlamlı en küçük birim, “ok” kelimesidir. Ancak kelimenin bütünü ile anlam ilişkisi olmadığına göre kökümüz, “oku” olmalıdır.

* Kökün türünü tespit etmek için, “okumak” şeklinde ek getirdiğimizde anlamlı bir kelime ortaya çıktığına göre, kökümüz fiil köküdür.

Şimdi sorunuza dönelim:

A) tüy/le/n/di kök;tüy. İsim kökü. (Tüymek, tüymak)

B) ön/em/se/mek kök; ön. İsim kökü (önmek, önmak)

C) yer/leş/ti kök; yer. İsim kökü (yermek, yermak) * “kötülemek” anlamına da gelen ”yermek” kelimesi, sesteş (yazılışları aynı, anlamları farklı kelimeler. Ör: yaz, yüz vs.) bir kelimedir. Normalde anlamlı olmakla birlikte, kelimenin tamamıyla anlam bütünlüğü olmadığı için kökümüz, isim olan “yer” dir.

D) kaç/ır/dın kök; kaç. Fiil kökü. (kaçmak)

E) bir/ik/miş kök; bir. İsim kökü (birmek, birmak)

Cevabımızın sizin için faydalı olması temennisiyle, başarılar dileriz.